"Οι Άθλιοι": το μιούζικαλ...

"δεν χρειάζεται να πάτε σινεμά. Το μιούζικαλ Οι Άθλιοι παίζεται εδώ και λίγα χρόνια in a theater near you"

(κείμενο της  Άννας Χατζησοφιά από το RedNotebook)

Μία από τις ιστορίες με τις οποίες μεγαλώσαμε όλοι, όσοι τέλος πάντων είμαστε άνω των σαράντα, είναι οι Άθλιοι. Είτε την μάθαμε από τη συνοπτική προσέγγιση για παιδιά, των Κλασσικών Εικονογραφημένων, είτε από το σινεμά, σ΄ ένα από τα (άπειρα) remakes, είτε, όσοι είχαμε την υπομονή, από το τρίτομο (αριστούργημα για μένα, που είμαι και μελό τύπος) μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ. Όπως και να χει, όλοι μας ξέραμε την ηρωική και πένθιμη ιστορία του Γιάννη Αγιάννη που έμεινε είκοσι χρόνια στα κάτεργα γιατί έκλεψε ένα καρβέλι ψωμί. Την θλιβερή μοίρα της Φαντίνας που κατάντησε πόρνη, όταν απολύθηκε από το κλωστοϋφαντουργείο και που πούλησε τα μαλλιά και τα δόντια της για να στείλει χρήματα στους Φερναδιέρους, που μεγάλωναν το κοριτσάκι της. Τον αγνό έρωτα της Τιτίκας για τον επαναστάτη Μάριο, που ο συγγραφέας παρομοίαζε με τον ασπασμό των αγγέλων προς τα αστέρια. Και φυσικά την αρχετυπική μορφή του αστυνόμου Ιαβέρη, άτεγκου υπηρέτη του νόμου και ακοίμητου διώκτη του Γιάννη Αγιάννη, που αυτοκτόνησε όταν ο τελευταίος του χάρισε την ζωή. Ο δικός μου αγαπημένος ήρωας ήταν ο Γαβριάς, το χαμίνι, με το κασκέτο και το τσιγάρο, που μάζευε τις σφαίρες. Αυτό που με εντυπωσίαζε πιο πολύ απ΄ όλα ήταν το τραγούδι του 

"Είμαι νιος δεν είμαι γέρος,  γι΄ αυτό φταίει ο Βολταίρος κι αν στο χώμα κυλιστώ, γι΄ αυτό φταίει ο Ρουσσώ"

Ήμουν δεκατριών χρονών όταν το διάβασα και έκλαψα με μαύρο δάκρυ όταν έφτασα στην σελίδα που σκοτώθηκε. 
Παρ΄ ότι η οικογένειά μου τα έβγαζε πέρα με τις κακές, παρ΄ ότι η Ελλάδα δεν ήταν τότε το Αλλού Φαν Παρκ της περασμένης δεκαετίας και η ανεργία ήταν μέσα στην καθημερινότητα μας, εξ ου και την τραγουδούσε ο Νταλάρας, νόμιζα ότι οι ιστορίες των Αθλίων συνέβαιναν μόνον εις Παρισίους του 19ου αιώνα.  
Τον τελευταίο μήνα, λόγω προβών, γυρνούσα καθημερινά στο πιο κέντρο δεν γίνεται, σταθμός  Μοναστηράκι,  οδός Κολοκοτρώνη, μέχρι Ρόμβης φανταστείτε. Την ημέρα μια πανδαισία - ειδικά αν έχει ήλιο, και διασχίζεις την πλατεία Αγίας Ειρήνης, ξεχνάς ότι ζεις στον καιρό του Μνημονίου με τιμές φθηνού πορνείου, που λέει κι ο Κραουνάκης. Σε πιάνει μια ανάταση, ένα θα ζήσουμε θείε Βάνια. Αλλά κάποια στιγμή έρχεται η νύχτα. Και τότε κάθε εσοχή, κάθε γωνιά, κάθε είσοδος πολυκατοικίας, μετατρέπεται σε κέντρο υποδοχής αστέγων. Ένας-ένας, δυο-δυο, καμιά φορά και ολόκληρες οικογένειες κουρνιάζουν προσπαθώντας να προστατευθούν από την σκληρό χειμώνα (και δεν εννοώ την θερμοκρασία) του 2013. 
Το down town των Αθηνών περνάει στην σήραγγα του χρόνου και προσεγγίζει το μυθιστορηματικό Παρίσι. Το θέαμα των ανθρώπων που ψάχνουν τους κάδους, πυκνώνει το βράδυ. Το σκοτάδι απελευθερώνει από το αίσθημα της ντροπής, αίσθημα που φροντίζει η εκπαίδευση μιας ζωής να το αποκτήσεις. Μια εκπαίδευση (και δεν εννοώ μόνο του σχολείου, αλλά και της οικογένειας) που ταυτίζει την επιτυχία με την οικονομική ευμάρεια και την ανεργία με την προσωπική αποτυχία. Και όσο και αν ξέρεις ότι δεν είναι δική σου η ευθύνη της κατρακύλας, δεν ξεριζώνεται εύκολα η ενοχή και το αίσθημα της απόρριψης. 

Τη νύχτα αν τριγυρίσεις στα στενά του κέντρου θα συναντήσεις την Φαντίνα, δεν έχει καμία σημασία αν είναι μαύρη ή Ελληνίδα. 

Όμως η κρίση έχει ζορίσει τόσο πολύ που η ντροπή δεν έχει πια καμία θέση, και έτσι η ανέχεια βγαίνει έξω στο φως της μέρας. Στήνεται στις ουρές για μια σακούλα πορτοκάλια εκεί στην πλατεία Βάθης, στο ύψος που συμβάλλει η Λιοσίων με την Βίκτωρος Ουγκώ, και υψώνει με αγωνία τα χέρια. 

Η φωτογραφία που αποτυπώνει τους σημερινούς «Άθλιους» κάνει το γύρο του κόσμου. Την άλλη μέρα οι Ιαβέρηδες του σήμερα, επαγγελματίες παπαγάλοι και επαγγελματίες πολιτικοί, εγκαλούν τον Γιάννη Αγιάννη για έλλειψη αξιοπρέπειας. Πού πήγε «το πτωχός πλην τίμιος» που χαρακτήριζε τον Έλληνα, αναρωτιούνται και θρηνούν για την εικόνα της χώρας. Όχι για την χώρα, για την εικόνα της. Πολύ ευχαρίστως, αν μπορούσαν να κλείσουν στα κάτεργα αυτά τα χέρια, για να βελτιώσουν την «εικόνα» θα το έπρατταν ανερυθρίαστα. Μάλλον όμως προσβάλλω τον Ιαβέρη χαρακτηρίζοντάς τους με το όνομά του. Οι σύγχρονοι ταγοί του νόμου της άρχουσας τάξης δεν θα πηδούσαν ποτέ από ντροπή και τύψεις στον Σηκουάνα αν ο Γιάννης Αγιάννης τους χάριζε την ζωή. Αφού έκοβε τα σχοινιά και τους ελευθέρωνε θα τον έσπρωχναν στο ποτάμι. 

Δεν είναι όμως μόνο το κέντρο που γεμίζει από τους Άθλιους του σήμερα. Την Δευτέρα είχα την φαεινή να πάω στην Κηφισιά, για να δώσω αφίσες της παράστασης στα καταστήματα, να βάλουν στην βιτρίνα τους. Πάρκαρα λοιπόν στην Αλωνίων, και κατηφόρισα την Κασσαβέτη, τον κεντρικό εμπορικό δρόμο, μέχρι την Κυριαζή. Ένα τετράγωνο στην ουσία.  Τα δύο στα τρία μαγαζιά είχαν βάλει λουκέτο. Μπήκα σε ένα, που συνήθιζα να ψωνίζω στο παρελθόν. Το βρήκα στα πρόθυρα κλεισίματος, παρ΄ ότι ανέκαθεν είχε λογικές τιμές, πόσο μάλλον τώρα. Ντράπηκα κι αγόρασα μια μπλούζα. Φυσικά δεν έδωσα αφίσες. Σκέφτηκα λοιπόν, ήρθα που ήρθα, ας μπω στο σούπερ μάρκετ. Έξω από την πόρτα, μία κυρία γύρω στα πενηντακάτι, καλοβαλμένη, μου είπε κάτι χαμηλόφωνα. Νόμιζα ζητούσε πληροφορίες. «Τι είπατε», την ρώτησα γιατί είμαι και περήφανη στα αυτιά. «Είμαι άνεργη», αποκρίθηκε εξ ίσου σιγανά. 

Δεν χρειάζεται να πάτε σινεμά. Το μιούζικαλ Οι Άθλιοι παίζεται εδώ και λίγα χρόνια in a theater near you.

"Ιδού πόθεν εγεννήθη η δωροδοκία."

και όμως είναι Παπαδιαμάντης για τις εκλογές του 1892, παρακαλώ...

Το απόσπασμα που ακολουθεί, το άκουσα με τη μορφή  μονολόγου στην εξαιρετική παράσταση : "Χαλασοχώρηδες"  , στο θέατρο Αλκμήνη. Σε ψηφιακή μορφή το βρήκα ( πού αλλού ; ) στις σελίδες του Νίκου Σαραντάκου:

"Τώρα, δεν τους βλέπεις και τα δύο κόμματα διά ποίων μέσων προσπαθούν να κερδίσουν την εκλογήν; Δεν βλέπεις τα δύο πρακτορεία των ανοικτά, φανερώς ενεργούντα, δεν ακούεις κρυφομιλήματα όπισθεν πάσης θύρας και πάσης γωνίας της οδού, δεν βλέπεις τα τρεξίματα και τους ιδρώτας των οργάνων των, δεν ακούεις τον κρότον των χαλκίνων κερμάτων όπισθεν των λογιστηρίων; Δεν βλέπεις απλοϊκούς εκλογείς να βαδίζουν και να κοντοστέκονται, να εξάγουν την χείρα από την τσέπην και να μετρούν δεκάρες;

 Και ο λαλών έδειξεν εις τον ακροατήν του γέροντα χωρικόν, όστις, εξελθών του πρακτορείου των Χαλασοχώρηδων, είχε σταθεί ενώπιόν των κρατών φυσέκιον τεσσάρων δραχμών, το οποίον έσχισε κι εμέτρα, διά να ίδει αν ήσαν σωστές οι δεκάρες. Εφαίνετο οινοβαρής και ηκούετο ο μονόλογος και οι ψιθυρισμοί του: «Τέσσαρες δραχμές βάσταξ’ η ψυχή του;… τέσσαρες, όχι παραπάνω… έχουμε και λέμε, μία, δύο, τρεις, τέσσαρες, πέντε, εξ, εφτά, οχτώ, εννιά… μία δραχμή… Έχουμε και λέμε…» Κι επειδή ευκόλως έχανε τον λογαριασμόν, ήρχιζεν εξ αρχής πάλιν.

-         Τους βλέπεις ή όχι; επανέλαβεν ο λαλών.

-         Τους βλέπω, απήντησεν ο ομολητής του.

-         Λοιπόν, αύριον, να έχεις όρεξιν ν’ ακούεις τα παράπονα των ηττημένων. Όσοι θα είναι εν αποτυχία θα χαλάσουν τον κόσμον με τις φωνές, θα κατηγορούν τους νικητάς επί χρήσει αισχρών μέσων, θα υποβάλουν φοβεράς ενστάσεις, θα προσβάλουν το κύρος της εκλογής, λόγω ότι το αποτέλεσμα επετεύχθη διά δωροδοκίας. Ούτε θα τους τύπτει η συνείδησις επί τω ότι και αυτοί μετήλθον το αυτό μέσον. «Ουδέ φοβούνται τον Θεόν, ότι εν αυτώ κρίματί εισι».

-         Δι’ αυτό λοιπόν συ δεν πηγαίνεις να ψηφοφορήσεις; ηρώτησεν ο άλλος.

         Ο ούτως ερωτήσας ήτο ξένος, παρεπιδημών προς καιρόν εν τη νήσω. Ο δε εξ αρχής ομιλών εκαλείτο Λέανδρος Παπαδημούλης και κατήγετο εκ του τόπου. Είχε κατέλθει μετά πολλά έτη νοσταλγός εξ Αθηνών, όπου συνήθως διέτριβεν, ασχολούμενος εις έργα ουχί παραδεδεγμένης χρησιμότητος. Ήτο υψηλός, υπερτριακοντούτης, με μαύρην κόμην και γένειον, μελαψός, με αδρούς χαρακτήρας, πενιχρός την αναβολήν, πτωχαλαζών, τρέφων αλλοκότους ιδέας. Περί το δειλινόν, ο ξένος φίλος του, περίεργος ως πας άνθρωπος, τον είχε παρακαλέσει και μετέβησαν ομού αντικρύ του σχολείου, όπου σταθέντες παρά τινα γωνίαν εθεώντο την εκλογικήν κίνησιν.

-         Όχι δι’ αυτό, ανένευσεν εντόνως ο Λέανδρος Παπαδημούλης. Αι ατομικαί ιδέαι μου, φίλε, δεν φαίνονται να έχωσι τίποτε το πρακτικόν και διά τούτο δεν αγαπώ να τας εκθέτω. Σέβομαι άλλως τους νόμους και το πολίτευμα της πατρίδος μου και δεν θέλω να ομολογήσω ότι είμαι απολυταρχικός και ότι δεν πρεσβεύω την καθολικήν ψηφοφορίαν. Αλλά και αν σου έλεγα τοιούτο τι θα εχρειάζετο να σου αναπτύξω διά μακρών το θέμα, να δαπανήσω μάτην πολλάς λέξεις, να σου κλέψω τον πολύτιμον καιρόν σου, χωρίς ελπίδα όχι να πεισθείς αλλ’ ουδέ να μ’ εννοήσεις και μου αποδώσεις εν μέρει δίκαιον τουλάχιστον. Απλώς σου λέγω ότι παραιτούμαι δικαιώματος το οποίον δεν με ωφελεί, ουτ’ εμέ ούτε τους άλλους. Όσον αφορά την δωροδοκίαν, μη πιστεύεις ότι την βλελύττομαι τόσον, όσον φαίνομαι. Είναι άλλαι πολύ χειρότεραι εκλογικαί διαφθοραί. Το κατ’ εμέ, φρονώ ότι η δωροδοκία είναι το μικρότερον κακόν.

-         Το μικρότερον κακόν; επανέλαβεν ο ξένος.

-         Ναι· φρονώ, είπεν, ότι η δωροδοκία είναι το μικρότερον κακόν. Μην ακούεις μερικούς φαρισαίους, οίτινες σχίζουν διά κάθε τι τα ιμάτιά των, μήτε μερικούς άλλους ψιττακούς ηθικολόγους των εφημερίδων, οίτινες ρηγνύουν υπερβολικάς φωνάς με τόσην αφέλειαν και αγαθοπιστίαν δι’ όλα τα πράγματα. Οι πρώτοι ομοιάζουσι τους ηττημένους της αύριον, οίτινες θα ζητήσουν την ακύρωσιν της παρούσης εκλογής ως διεξαχθείσης τη βοηθεία της δωροδοκίας. Οι δεύτεροι ουδόλως ενεβάθυναν εις τα πράγματα και δεν αντελήφθησαν την έννοιαν, ήτις είναι παντός ζητήματος ο πυρήν. Πετώντες από γενικότητος εις γενικότητα περιέδρεψαν συλλογήν τινα ηθικών αξιωμάτων, την οποίαν νομίζουσιν αλάνθαστον πανάκειαν προς θεραπείαν πάσης πολιτικής και κοινωνικής νόσου. Όπου γενικότης, εκεί και επιπολαιότης. Διά να είναι τις εμβριθής πρέπει να εγκύπτει εις βαθείαν των πραγμάτων μελέτην.

Διατί δε και τινές των νεαρών πολιτευομένων εν Ελλάδι, δι’ ούς φαίνεται ότι πληρούται δευτέραν φοράν εις βάρος μας η κατάρα, την οποίαν ο Θεός κατηράσθη διά του προφήτου Ησαΐου τον Ισραήλ λέγων: Και οι νεανίσκοι άρξουσιν υμών –διατί, λέγω, τόσον κακοζήλως, αν όχι τόσον κακοπίστως, κραυγάζουσι κατά της πλουτοκρατίας; Τι τους κακοφαίνεται; qui veut la fin, veut les moyens. Η ηθική δεν είναι επάγγελμα και όστις ως επάγγελμα θέλει να την μετέλθει, πλανάται οικτρώς και γίνεται γελοίος. Όστις πράγματι φιλοσοφεί και αληθώς πονεί τον τόπον του και έχει την ηθικήν όχι εις την άκραν της γλώσσης ή εις την ακωκήν της γραφίδος αλλ’ εις τα ενδόμυχα αυτά της ψυχής, βλέπει πολύ καλά ότι είναι αδύνατον να πολιτευθεί. «Κυάμων απέχεσθε!»

 Ο Χριστός είπεν: «Ου δύνασθε Θεώ λατρεύειν και Μαμμωνά»

  Διατί δεν έλαβεν ως όρον αντιθέσεως άλλο τι βαρβαρικόν είδωλον; Διατί δεν είπε «Θεώ και Μολώχ ή Θεώ και Ασταρώθ ή Θεώ και Βάαλ;» Διότι ο Μαμμωνάς είναι ισχυρός, ο κραταιότατος, όστις υποτάσσει παν άλλο είδωλον και τον Μολώχ και τον Ασταρώθ και τον Βάαλ. Η πλουτοκρατία ήτο, είναι και θα είναι ο μόνιμος άρχων του κόσμου, ο διαρκής Αντίχριστος. Αύτη γεννά την αδικίαν, αύτη τρέφει την κακουργίαν, αύτη φθείρει σώματα και ψυχάς. Αύτη παράγει την κοινωνικήν σηπεδόνα. Αύτη καταστρέφει κοινωνίας νεοπαγείς.

-         Και ύστερον λέγεις ότι η δωροδοκία εις τας εκλογάς είναι μικρόν κακόν; παρετήρησεν ο ξένος.

-         Ναι, διότι κινδυνεύω να πάθω το αυτό πάθημα, εφ’ ω κατέκρινα τους ευθηνούς ηθικολόγους των ημερών μας, απήντησεν ο Λέανδρος Παπαδημούλης. Να πέσω δηλαδή εις το εσπαρμένον σκοπέλους πέλαγος των γενικοτήτων. Αλλ’ ιδού επανέρχομαι εις το προκείμενον. Ο λόγος, δι’ όν θεωρώ την δωροδοκίαν ως το μικρότερον κακόν είναι ότι ως είδος εκλογικής διαφθοράς την υπάγω εις το γένος της συναλλαγής. Συναλλαγή είναι η εν πρυτανείω σίτησις, αι εκ του δημοσίου ταμείου παροχαί, τα ρουσφέτια. Συναλλαγή είναι και η εις παρανόμους δίκας προστασία. Συναλλαγή είναι και η προς παραγραφήν οφειλομένων φόρων συνδρομή και η παράνομος εξαίρεσις κληρωτών. Συναλλαγή είναι και η δωροδοκία. Τώρα, ποίος προστάτης, ποίος πολιτευόμενος, ποίος βουλευτής είναι ιπποτικώτερος; Εκείνος όστις εκ του ιδίου ταμείου αγοράζει τας ψήφους των εκλογέων ή εκείνος όστις τας αγοράζει εκ του δημοσίου θησαυρού; Εκείνος όστις πληρώνει εκ του θυλακίου του ή εκείνος όστις πληρώνει εκ των χρημάτων του έθνους, χρημάτων ξένων, τα οποία εις την Ελλάδα μάλιστα εσυνηθίσαμεν όλοι να θεωρούμεν έρμα και σκοτεινά; Ποίος είναι πλέον γαλαντόμος;

-         Βεβαίως, εκείνος που πληρώνει από την τσέπην του, απήντησεν αδιστάκτως ο ξένος.

-         Βλέπεις; Ιδού διατί μισώ τας γενικότητας και επιθυμώ να ειδικεύω. Ομιλώ σχετικώς όχι απολύτως. Δεν λέγω ότι η δωροδοκία είναι καλόν τι, λέγω ότι είναι το ολιγώτερον κακόν. Και σημείωσε ότι ουδείς ποτε εκλέγεται βουλευτής διά της δωροδοκίας. Ο απάνθρωπος τοκογλύφος, όσας και αν αγοράσει ψήφους, ποτέ δεν θα εκλεχθεί. Πριν κατέλθει εις τον αγώνα, θα υποδυθεί την φιλανθρωπίαν ως προσωπείον, θα φορέσει την δημοτικότητα ως κόθορνον. Θα φροντίσει ν’ αποδώσει μέρος των όσων ήρπασεν εις τους εκλογείς. Και μεταξύ των δύο αντιπάλων, μετερχομένων την αυτήν διαφθοράν, θα επιτύχει εκείνος, όστις ευπρεπέστερον φορεί το προσωπείον κι επιδεξιώτερον τον κόθορνον.

  Ας εξετάσωμεν τώρα, εξηκολούθησεν ο Λέανδρος Παπαδημούλης, πόθεν και πώς, αφού η πλουτοκρατία είναι δεδομένον τι και αναπόδραστον κακόν, ας εξετάσωμεν πώς εγεννήθη, πώς γεννάται φυσικώς η δωροδοκία.

  Υπόθεσε, φίλε, ότι σ’ εκυρίευσε και σε έξαφνα η φιλοδοξία του Γιαννάκου του Χαρτουλάριου, ότι επεθύμησες να γίνεις βουλευτής διά να υπηρετήσεις το έθνος. Διά να επιθυμήσεις τούτο, σημείωσε, πρέπει να είσαι χορτάτος. Η φιλοδοξία είναι η νόσος των χορτάτων, η λαιμαργία είναι των πεινασμένων το νόσημα. Εξέρχεσαι εις την αγοράν, βγάζεις λόγον και παρακαλείς τους προσφιλείς συμπολίτας να σε τιμήσωσι διά της ψήφου των. Αλλ’ είσαι άραγε εις θέσιν να ηξεύρεις πόσοι εκ των προσφιλών συμπολιτών σου είναι χορτάτοι και πόσοι δεν είναι; Μην αμφιβάλλεις ότι οι πλείστοι είναι πεινασμένοι, διότι αν δεν ήσαν, όλοι θα έβγαζαν κάλπας διά να γίνουν βουλευταί. Αλλά μεταξύ των ακροατών σου, μεταξύ των προσφιλών σου συμπολιτών, δυνατόν, πιθανόν, βέβαιον μάλιστα ότι ευρίσκονται τινές, εις, δύο, τρεις, πέντε, δέκα, κατά γράμμα πεινασμένοι. Τώρα, την ημέραν της εκλογής, πώς απαιτείς να υπάγει άνθρωπος πεινασμένος, άνθρωπος όστις θα ψαύει την κοιλίαν του ως έγχορδον όργανον, άνθρωπος όστις δεν θα έχει την δύναμιν να ίσταται και να βαδίζει, πώς απαιτείς τοιούτος άνθρωπος να υπάγει να ψηφοφορήσει εις την κάλπην σου και να σου δώσει μάλιστα λευκήν ψήφον; Φυσικόν είναι, αφού θα λάβει τον κόπον προς χάριν σου, να του δώσεις τουλάχιστον να φάγει δι’ εκείνην την ημέραν.

  Εάν δεν του δώσεις χρήματα, θα του προσφέρεις γεύμα. Και τούτο δωροδοκία δεν είναι; Ή θα του στείλεις κατ’ οίκον βακαλιάρον και σαρδέλλες και οίνον. Δωροδοκία και τούτο. Εάν δεν σπεύσεις εγκαίρως συ, θα σε προλάβει ο αντίπαλός σου, όστις θα φορεί τον κόθορνον της φιλανθρωπίας αμφιδεξιώτερον.

  Ιδού πόθεν εγεννήθη η δωροδοκία. Πώς θέλεις να ενδιαφέρεται ο αγρότης, ο βοσκός, ο πορθμεύς, ο ναύτης, ο εργάτης, ο αχθοφόρος, πώς θέλεις να ενδιαφέρωνται διά τον Καψιμαΐδην και τον Γεροντιάδην αν θα γίνωσι βουλευταί ή όχι; Εκείνοι είναι χορτάτοι και τρέφουσιν όνειρα, φιλοδοξίας, ούτοι πεινώσι και θέλουν να φάγωσι. Δεν έχουσιν οι πτωχοί μεγάλας αξιώσεις. Δεν περιμένουν διορισμούς και παχέα ρουσφέτια από την Κυβέρνησιν. Αλλ’ αφού θητεύουσιν επιπόνως και δεν επαρκούν να τραφώσιν εκ του ιδρώτος των, αφού οι λεγόμενοι αντιπρόσωποί των δεν παύουν να ψηφίζωσιν ελαφρά τη καρδία φόρους και φόρους και πάλιν φόρους, ας τους θρέψωσιν επί μίαν ημέραν εκ του βαλαντίου των.

  Ανέκαθεν τα αξιώματα ήσαν αγοραστά. Και αφού η επάρατος πλουτοκρατία είναι άφευκτον κακόν, κατά ποίον άλλον τρόπον θ’ αποκτώνται τ’ αξιώματα; Πράγμα το οποίον έχασε προ πολλού πάσαν ηθικήν αξίαν, μόνον διά χρημάτων είναι κτητόν. Και ούτως επόμενον ήτο να καταντήσουν τα πράγματα. «Ουδέν κακόν άμικτον καλού». Ευτύχημα μάλιστα νομίζω ότι δεν ανεφάνη επιφανής τις πολιτευτής εις τα μέρη ταύτα.

-         Πώς είπες; ηρώτησεν απορήσας ο ξένος.

-         Λέγω ότι λογίζομαι ως ευτύχημα το ότι δεν ανεφάνη τις εκ των λεγομένων επιφανών πολιτευτών εις τας νήσους ταύτας. Ενθυμούμαι τι συνέβη προ πολλών ετών, όταν είχε γίνει τις υπουργός, βουλευτής γείτονος επαρχίας. Οι κουρείς έκλεισαν τα κουρεία των, οι καφεπώλαι τα καφενεία των, οι υποδηματοποιοί επώλησαν τα καλαπόδια των. Δεν υπήρξε βοσκός, όστις να μη διωρίσθη τελωνοφύλαξ, ούτε αγρότης, όστις να μη προχειρισθεί εις υγειονομοσταθμάρχην. Τότε είδομεν πρώτην φοράν κι εδώ εις την νήσον λιμενάρχην φουστανελλάν. Ο εκ της γείτονος επαρχίας υπουργός μας τον είχε στείλει ως δείγμα περίεργον υπαλλήλου. Ο Θεός μάς ελυπήθη και δεν παρεχώρησε να γεννηθεί επιφανής τις εδώ, εσκλήρυνε δε την καρδίαν μας και δεν εδέχθημεν εισβολήν ξένου υποψηφίου. Ιλιγγιώ να φαντασθώ τι θα εγίνετο. Όλοι οι πορθμείς θα εγκατέλειπον τας λέμβους των, οι κυβερνήται θα έρρπτον έξω τα πλοία των, οι ναυπηγοί θα επετούσαν τα εργαλεία των και θα εζήτουν δημοσίας θέσεις. Διότι μη νομίσεις ότι η θεσιθηρία γεννάται μόνη της. Τα δύο κακά αλληλεπιδρώσιν. Η ακαθαρσία παράγει φθείρα και ο φθειρ παράγει την ακαθαρσίαν. Το τέρας το καλούμενον επιφανής τρέφει την φυγοπονίαν, την θεσιθηρίαν, τον τραμπουκισμόν, τον κουτσαβακισμόν, την εις τους νόμους απείθειαν. Πλάττει αυλήν εξ αχρήστων ανθρώπων, στοιχείων φθοροποιών, τα οποία τον περιστοιχίζουσι, παρασίτων, τα οποία αποζώσιν εξ αυτού, παχυνόμενα επιβλαβώς, σηπόμενα, ζωύφια βλαβερά, ύδατα λιμνάζοντα, παράγοντα αναθυμιάσεις νοσηράς, πληθύνοντα την ακαθαρσίαν. Ευτυχώς δεν υπήρξεν ενταύθα έδαφος κατάλληλον, διά να γεννηθεί το θρέμμα το καλούμενον επιφανής και ούτως απηλλάγημεν της τοιαύτης αθλιότητος μέχρι της ώρας. Η δωροδοκία δε την οποίαν βλέπεις τόσον γενικευμένην ως εκλογικόν όπλον, είναι κατ’ εμέ το μικρότερον κακόν. Όστις όμως δυσφορεί επί ταύτη ας μη μετέχει του εκλογικού αγώνος, μήτε ως εκλογεύς μήτε ως εκλέξιμος. «Κυάμων απέχεσθε…» 

"Χαλασοχώρηδες" : ολόκληρο το έργο από  τις σελίδες του Νίκου Σαραντάκου

σήμερα αλλάζουμε χρόνο, για όσους δεν το πρόσεξαν...

όπως συμβαίνει κάθε 365 ( άντε νάναι 366 )  μέρες

ό,τι και να μας συμβαίνει. 

Ακόμη και το χειμώνα της μεγάλης πείνας το '41-'42, κάποιοι στην Αθήνα μπορούσαν να γιορτάσουν την αλλαγή του χρόνου, ανάμεσα σε ανθρώπους που πέθαιναν από πείνα. 

Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα, Οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν στο δρόμο σκελετωμένοι, δεν έχουμε στρατιωτική κατοχή, ενώ τότε και ο χειμώνας, αντίθετα με το φετινό μας, ήταν πολύ βαρύς.

Ας γιορτάσουμε παιδιά, κατά το άσμα της ημέρας.

Το 2013 έρχεται.....

Χειμώνας 1942 (Μανόλης Αναγνωστάκης)

Ξημέρωσεν ο δείχτης πάλι Κυριακή.

Εφτά μέρες

Ἡ μια πάνω απ᾿ τὴν άλλη

Δεμένες

Ὁλόιδιες

Σα χάντρες κατάμαυρες

Κόμπο λογιών του Σεμιναρίου.

Μια, τέσσερις, πενηνταδυό.

Έξι μέρες όλες για μία

Έξι μέρες αναμονή

Έξι μέρες σκέψη

Για μία μέρα

Μόνο για μία μέρα

Μόνο για μίαν ώρα

Ἀπόγευμα κι ήλιος.

Ώρες

Ταυτισμένες

Χωρίς συνείδηση

Προσπαθώντας μία λάμψη

Σε φόντο σελίδων

Με πένθιμο χρώμα

Μια μέρα αμφίβολης Χαράς

Ίσως μόνο μίαν ώρα

Λίγες στιγμές

Το βράδυ αρχίζει πάλι η αναμονή

Πάλι μίαν βδομάδα, τέσσερις, πενηνταδυό

Σήμερα βρέχει απ᾿ το πρωί.

Ένα κίτρινο χιονόνερο.

σχετικοί σύνδεσμοι :

• "κάθε πρωί καταργούμε τα όνειρα..." 
• "κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει / όμως εγώ δεν παραδέχτηκα την ήττα."

"γέμισε ο τόπος με κηλίδες απουσίας" (Γαμμαγραφία)

έφυγε και ο Άλκης Αλκαίος...
γγ

 
Lantern clock 

"Να σκεπάσουμε καλά τα παιδιά. Γιατί κάνει πολύ κρύο ακόμα. Ν' αφήσουμε τις πόρτες μισόκλειστες. Ν' ανάψουμε ύστερα τους θύρσους. Απόψε να φωτιστούν οι ερανισμοί εκατομμυρίων ωρών και τα εξαίσια πανιασμένα πρόσωπα αυτών που αγαπήσαμε πριν ή μετά το χαμό τους. Και με το που θα ξημερώνει νάρθουν οι κάθε λογής θεονήστικοι να βυζάξουν από το φαγωμένο στήθος της κοπερατίβας μας κρασί λαϊκό. Κύριε Ναμπόκοφ τι μυξοκλαίς έγλειστος στην 63η λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Αφού ξέρεις. Εμπάργκο απ' την ανάποδη θα πει αιχμαλώτισέ με."

Το έργο αυτό αφιερώνεται στον Κωστή Μοσκώφ.
Χειμώνας του 81-82
Θάνος Μικρούτσικος-Άλκης Αλκαίος

το παραπάνω κείμενο υπήρχε στο εσώφυλλο του LP "Εμπάργκο"

Γαμμαγραφία, λοιπόν για ένα ακόμη αντίο...

Ένα αντίο στο σεμνό δημιουργό Άλκη Αλκαίο, που διάλεξε να μας μιλά μόνο με το έργο του. Αρνήθηκε πεισματικά συνεντεύξεις την ώρα που ήταν ένας από τους στυλοβάτες του έντεχνου τραγουδιού και οι στίχοι του ακούγονταν παντού. Πρόχειρα:  "Ρόζα", "Πρωινό τσιγάρο" και "ερωτικό", ξεπέρασαν τα όρια των ακροατών του έντεχνου.

Αρνήθηκε το πραγματικό του ονοματεπώνυμο, συνδεδεμένο με μια πλούσια αντιστασιακή δράση, για να εμφανισθεί μπροστά μας ως ποιητής Άλκης Αλκαίος.
Την ίδια ώρα άλλοι χρησιμοποιούσαν τα επώνυμα που έχτισαν στην αντίσταση, για να εμφανιστούν με άλλους τρόπους...

Γαμμαγραφία, λοιπόν χωρίς βιογραφικά και άλλα...
Κυκλοφόρησε το 1982 στη συλλογή "Εμπάργκο" σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου. Η ποίηση είναι του Άλκη Αλκαίου και ερμηνευτές ήταν  οι Μαρία Δημητριάδη, Μανώλης Μητσιάς, Κώστας Καράλης και Βλάσης Μπονάτσος.

Αναφέρεται στα γεγονότα του Ελ Σαλβαντόρ στα 1980 και η ανατριχιαστική ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη μας θυμίζει για μια ακόμη φορά το πόσο μας λείπει η φωνή της.

Πάντως εδώ υπάρχει και μια πρόσφατη επανεκτέλεση από τα "Υπόγεια Ρεύματα". Οι συγκρίσεις δικές σας. Καλή ακρόαση.

Γαμμαγραφία

Το μπάντζο σφίγγανε στα χέρια οι μιγάδες
δέκα ρεπόρτερ καταγράφαν τα συμβάντα
πριν στο χορό τους μας τραβήξουν οι μαινάδες
οι ανεμώνες μας βρεθήκαν μείον σαράντα.

Πού πας χλομός καλέ μου Μιγκέλ
γέμισε ο τόπος κίτρινες τουλίπες
και στην πλατεία Χόρχε ντ’ Αλβαράδο
περιπολούν δεινόσαυροι και γύπες.

Ο σεισμολόγοι στο Παλάσιο Νασιονάλ
τα βάζανε με τους κρατήρες της Σάντα Άννα
φοράς σομπρέρο κι έχεις πρόσωπο οβάλ
κι ούτε που πρόλαβες να παίξεις στην αλάνα.

Πού πας γυμνός καλέ μου Μιγκέλ
γέμισε ο τόπος με κηλίδες απουσίας
τις τεφροδόχους κλείσαν σε κρυφή σπηλιά
και μας πουλάν ενέσεις ευθυμίας.

σύνδεσμοι της ανάρτησης:

• αφιέρωμα στο Ελ Σαλβαντόρ (Εξάντας)
• όταν τα Υπόγεια Ρεύματα συνάντησαν το Θάνο Μικρούτσικο.
• " μνήμη Νίκου Πουλαντζά"...
• 1982-Θάνος Μικρούτσικος-"Εμπάργκο"
  

να ξεκινήσουμε κοινωνικό ανένδοτο διαρκείας !

κείμενο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου  (δημοσιεύτηκε στο iskra.gr) 

Η εσωτερική τρόικα δεν θα πέσει από μόνη της. Όσο το σύστημα καίει τις εφεδρείες του, η απειλή ενός απολυταρχικού κράτους εκτάκτου ανάγκης θα ενισχύεται. Μόνο μεγάλες αγωνιστικές πρωτοβουλίες με ευρεία πολιτική στήριξη μπορούν να ακυρώσουν τη μετατροπή της Ελλάδας σε νεοαποικία χρέους και να ανοίξουν μια νικηφόρα προοπτική.

Η κρίση που απειλούσε να διαρρήξει την ευρωζώνη μοιάζει να εκτονώθηκε. Η κυβέρνηση Σαμαρά και λοιπών μνημονιακών δυνάμεων πέρασε, έστω και δύσκολα, τα μέτρα και πάει να σταθεροποιηθεί. Οι “επικίνδυνες” κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις πάλι σήκωσαν κεφάλι και πάλι ηττήθηκαν. Η βαθειά Ελλάδα υψώνει λευκή σημαία, παραδομένη στη μάχη της επιβίωσης μπροστά στον πιο βαρύ χειμώνα από την κατοχή και τον εμφύλιο. Έτσι σκέφτοναι οι πιο ανόητοι εκπρόσωποι των κυρίαρχων τάξεων, που πιστεύουν μόνο ό,τι θέλουν να πιστέψουν και οι πιο ασταθείς εκπρόσωποι των κυριαρχούμενων, που ταλαντεύονται διαρκώς ανάμεσα στην ανυπομονησία και την απελπισία.

Πλανώνται πλάνην μεγάλην! Η κρίση της ευρωζώνης όχι μόνο δεν ξεπεράστηκε, αλλά είναι καθαρά θέμα χρόνου πότε θα εκδηλωθεί με πιο βίαιο τρόπο. Ήδη, από την περασμένη εβδομάδα το σύνολο της ευρωζώνης βυθίστηκε στη δεύτερη ύφεση, ποιοτικά χειρότερη από εκείνη του 2008. Πρώτον, γιατί τότε ήταν κυρίως “εισαγόμενη” από τη Γουόλ Στριτ, ενώ τώρα είναι ενδογενής. Δεύτερον, γιατί μέχρι χθες εστιαζόταν στην περιφέρεια- Μεσογειακές χώρες, Ιρλανδία, Πορτογαλία- ενώ τώρα αγγίζει το σκληρό πυρήνα της Ε.Ε. συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, η οποία περιγράφεται από το Βερολίνο ως οΜεγάλος Ασθενής της ευρωζώνης. Και τρίτον, γιατί αυτή τη φορά δεν φαίνεται να υπάρχει καμία ατμομηχανή, ικανή να ξεκολήσει την παγκόσμια οικονομία από το βάλτο. Η Ιαπωνία πάει ακόμη χειρότερα από την Ευρώπη, η Αμερική βρίσκεται στο μεταίχμιο ανάμεσα σε μια αναιμική ανάπτυξη και σε μια δεύτερη ύφεση- ιδίως αν ο Ομπάμα υποχωρήσει άτακτα στην πίεση που δέχεται ενόψει των σκληρών δημοσιονομικών αποφάσεων που καλείται να λάβει- ενώ η Κίνα και οι λοιπές υπερτιμημένες “αναδυόμενες οικονομίες” των BRICs χωλαίνουν.

Στο εσωτερικό, κάτω από τη λεπτή κρούστα της απογοήτευσης, συσσωρεύονται τεράστια αποθέματαλαϊκού μίσους, σαν μάγμα που όσο περισσότερο συμπιέζεται, τόσο πιο τρομερή προοιωνίζεται την αναπόφευκτη έκρηξη. Κι αυτό, ενώ ακόμη ο πολύς κόσμος δεν έχει ακόμη νοιώσει στο πετσί του τι εστί Μνημόνιο ΙΙΙ. Ακόμη δεν έχουν έρθει οι κουτσουρεμένες συντάξεις, ακόμη δεν έχουμε πληρώσει τοπετρέλαιο- φωτιά, ακόμη δεν έχουν αρχίσει για τα καλά οι απολύσεις στο Δημόσιο- αλλά όλα αυτά θα γίνουν μέσα στις αμέσως προσεχείς εβδομάδες ή μήνες, πυρακτώνοντας την ήδη ηλεκτρισμένη κοινωνική ατμόσφαιρα.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΝΕΟΑΠΟΙΚΙΑ ΧΡΕΟΥΣ

Στο μεταξύ, η ελληνική ολιγαρχία κυριεύεται από το φόβο του τερματοφύλακα πριν απ' τα πέναλτι. Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι πάνω στο χαρτί όπου τυπώθηκε το Μνημόνιο ΙΙΙ κι έρχονται οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που επέβαλε στα ασπόνδυλα της τρικομματικής κυβέρνησης το σιδερένιο χέρι της τρόικα, ως όρο για την εκταμίευση των δανειακών δόσεων. Είναι ζήτημα αν υπάρχει Μπανανία της Λατινικής Αμερικής που να έχει υπογράψει τόσο εξευτελιστικούς όρους: Η παραμικρή δαπάνη από τον ειδικό λογαριασμό του χρέους θα απαιτεί τρεις υπογραφές: του Έλληνα υπουργού Οικονομικών, του εκπροσώπου της ΕΚΤ και εκείνου του EFSF, θέτοντας και τυπικά τη χώρα μας σε καθεστώς νεοαποικίας χρέους.

Παράλληλα, το μάνατζμεντ των ελληνικών τραπεζών θα περάσει, με τους προβλεπόμενους όρους ανακεφαλαιοποίησής τους, κυρίως στους Γερμανούς και δευτερευόντως στους ελλάσσονες, πλεονασματικούς εταίρους τους (Γαλλία, Ολλανδία, Αυστρία κ.α.). Κατ' αυτό τον τρόπο, το ξένο κεφάλαιο θα καταλάβει αναίμακτα τα στρατηγικά υψώματα της ελληνικής οικονομίας. Την επόμενη ημέρα, οι υπό ξένο έλεγχο διοικήσεις των τραπεζών θα αρχίσουν να εκβιάσουν στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεις του παραγωγικού τομέα, εκδοτικούς ομίλους και άλλες εταιρείες που έχουν μεγάλα χρέη, να δεχθούν επιθετικές εξαγορές ή συγχωνεύσεις, επί ποινή εξώθησής τους στη χρεοκοπία. Αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε μεγάλα συγκροτήματα του Τύπου, κατ' εξοχήν υπέρμαχους των μνημονίων, να “επαναστατούν” ξαφνικά εναντίον της Μέρκελ και της “νέας αποικιοκρατίας”, λες και είδαν το φως το αληθινό στο δικό τους δρόμο προς τη Δαμασκό.

ΔΕΙΛΟΙ, ΜΟΙΡΑΙΟΙ ΚΑΙ ΑΒΟΥΛΟΙ ΑΝΤΑΜΑ...

Τελευταία Μεγάλη Ιδέα της ελληνικής αστικής τάξης, ο ευρωπαϊσμός εξέφραζε τη φιλοδοξία της να αναρριχηθεί στην πρώτη ταχύτητα του δυτικού κόσμου. Η παλιά Ψωροκώσταινα φαντασιωνόταν ότι θα γίνει κάτι σαν Βέλγιο ή Αυστρία του μεσογειακού Νότου. Αλλοίμονο, η κτηνωδώς ιμπεριαλιστική Ευρώπη της Μέρκελ και του Σόιμπλε δεν μπορεί να ξεφύγει από την ανισόμετρη ανάπτυξη και τη δομική πόλωση, όπως η χελώνα δεν μπορεί να ξεφύγει από το καβούκι της. Στη μνημονιακή κοιλάδα των δακρύων, η Ελλάδα κατρακυλάει ταχύτατα στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας, για να γίνει εξίσου “ισότιμος” εταίρος των ισχυρών στην Ε.Ε. όσο “ισότιμος εταίρος” της Αμερικής είναι το Μεξικό στο πλαίσιο της NAFTA.

Με τους όρους μιας δογματικά οικονομίστικης ανάλυσης, αυτή η ζοφερή πραγματικότητα θα ήταν θεωρητικά δυνατό να τροφοδοτεί “ριζοσπαστικές” τάσεις σε ένα μέρος της αστικής τάξης, τουλάχιστον σε αυτό που συνδέεται περισσότερο με την εσωτερική αγορά. Κάτι τέτοιο υπονόησε η Αλέκα Παπαρήγα με την πολύκροτη τοποθέτησή της στη Βουλή, όπου διαπίστωσε εσωτερικό διχασμό της αστικής τάξης σε “κόμμα του ευρώ” και “κόμμα της δραχμής”, με βασικό πολιτικό εκπρόσωπο του τελευταίου τον ΣΥΡΙΖΑ.

Πρόκειται- για να το θέσουμε όσο πιο ευγενικά γίνεται- για εσφαλμένη εκτίμηση, η οποία υπερτονίζει τον οικονομικό παράγοντα και υποτιμά τον πολιτικό. Στην Ελλάδα δεν υπήρξε “εθνική αστική τάξη” ούτε στις εποχές της ταχείας εκβιομηχάνισης και της μετεμφυλιακής συντριβής της Αριστεράς. Πολύ περισσότερο δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα, στην εποχή της αποβιομηχάνισης, όπου κυριαρχούν τα πιο αντιδραστικά, τα πιο διαπλεκόμενα με τον ξένο παράγοντα τμήματα του κεφαλαίου (τράπεζες, εφοπλιστές, κατασκευές). Κυρίως δεν μπορεί να υπάρξει γιατί η ελληνική αστική τάξη τρέμει τον λαϊκό παράγοντα πολύ περισσότερο από όσο φοβάται την υποβάθμισή της σε ρόλο υπεργολάβου του ξένου κεφαλαίου.

Ακόμη κι αν κάποιες στιγμές δελεάζεται να “παίξει” προσωρινά με το λαϊκό κίνημα και την Αριστερά για να έχει κάποια διαπραγματευτικά ατού με τους ξένους, την επόμενη στιγμή σκέφτεται ότι, όπως θάλεγε ο Μάο, το πιο δύσκολο δεν είναι να καβαλήσεις την τίγρη, αλλά να κατέβεις από τη ράχη της και να μείνεις ζωντανός. Γιαυτό και οι κονδυλοφόροι που εξεγείρονται το πρωί με τη Μέρκελ, κατακεραυνώνουν το βράδυ τους εργάτες που αποδοκιμάζουν τον Φούχτελ και τους δασκάλους που απάγονται γκανγκστερικά από τους ασφαλίτες. Μπροστά στη μείζονα απειλή του “εσωτερικού εχθρού”, καταπίνουν γογγύζοντας κάθε ταπείνωση από τους “συμμάχους”¨τους- δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι αντάμα, σαν να προσμένουν κάποιο θάμα...

Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΟΚΚΙΝΗ!

Ο συνδυασμός οικονομικής διάλυσης, κοινωνικής πόλωσης και εθνικής ταπείνωσης δημιουργεί ένα εκρηκτικό κοκτέιλ, μια “κρίση ηγεμονίας” του κυρίαρχου μπλοκ. Τα δύο προηγούμενα μνημόνια έφαγαν τις κυβερνήσεις τους και το τρίτο δεν προοιωνίζεται τίποτα διαφορετικό. Φυσικά, το σύστημα διαθέτει ακόμη κάποιες εφεδρείες-η απλή αναλογική θα ήταν ενδεχομένως μία από αυτές, αν και θα σήμαινε ότι ο Σαμαράς αναγνωρίζει πως η Αριστερά θα είναι πρώτη δύναμη στις επόμενες εκλογές, γεγονός που θα μπορούσε να επιταχύνει την αποδόμηση του αστικού μπλοκ- και ελπίζει να δημιουργήσει εν θερμώ κάποιες άλλες, όπως ένα νέο κεντρώο κόμμα.

Το πιθανότερο είναι, όμως, ότι όλα τα σενάρια “ομαλών” λύσεων θα αποτύχουν αν δεν γίνει κάποιο “θαύμα”- εκτόνωση της παγκόσμιας κρίσης, ανατροπές στην ευρωζώνη- που δεν φαίνονται στον ορίζοντα, ούτε εξαρτώνται στο ελάχιστο από τη δική μας ολιγαρχία. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα κυρίαρχα οικονομικά και πολιτικά κέντρα δελεάζονται ολοένα και περισσότερο από σενάρια κάποιου είδους απολυταρχικής εκτροπής. Δεν μιλάμε, βέβαια, για παραδοσιακό φασισμό ή χούντα, αλλά για μια “κυριαρχία χωρίς ηγεμονία”, για την προσφυγή σε ένα είδος “απολυταρχικού κράτους εκτάκτου ανάγκης” μέσα από ένα γύρο ακραίων κοινωνικών φαινομένων και πολιτικής προβοκάτσιας. Όσα ζήσαμε το τελευταίο διάστημα στις γενικές απεργίες, στο γιορτασμό του Πολυτεχνείου, στη Θεσσαλονίκη με τις συλλήψεις συνδικαλιστών, αλλά και όσα προοιωνίζεται η ευρεία υιοθέτηση της υπεραντιδραστικής θεωρίας των “δύο άκρων” αποτελούν προανάκρουσμα πολύ επικίνδυνων τάσεων.

Όλα αυτά διαμορφώνουν συνθήκες γενικευμένης “εθνικής κρίσης” στον ελληνικό, κοινωνικό σχηματισμό. Ευρύτατα λαϊκά- δημοκρατικά αιτήματα, όπως η αντιμετώπιση της οικονομικής καταστροφής, η αποτροπή της κοινωνικής διάλυσης, η προστασία της δημοκρατίας και η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας, αποκτούν σ'αυτή τη συγκυρία εκρηκτικά ριζοσπαστικό χαρακτήρα. Γιατί, αν και θεωρητικά θα μπορούσαν να αφομοιωθούν από το σύστημα, είναι αδύνατο να υιοθετηθούν και πολύ περισσότερο να γίνουν αντικείμενο μαχητικής διεκδίκησης από την ελληνική αστική τάξη και το πολιτικό προσωπικό της. Στη σημερινή συγκυρία, η σημαία της δημοκρατίας και της εθνικής κυριαρχίας είναι κόκκινη! Όπως, τηρουμένων των αναλογιών, και στην ΕΑΜική εποποιία, η ελληνική εργατική τάξη και τα κόμματά της είναι οι μόνοι δραστήριοι παράγοντες που μπορούν να σηκώσουν στους ώμους τους το μεγάλο ιστορικό φορτίο της λαϊκής σωτηρίας και της εθνικής αναγέννησης, απέναντι σε μια παρηκμασμένη, σε μεγάλο βαθμό παρασιτική και ξεκάθαρα αντιδραστική αστική τάξη, που είναι καταδικασμένη να προδίδει ακόμη και το δικό της, φιλελεύθερο παρελθόν.

Ο ΑΔΥΝΑΤΟΣ ΚΡΙΚΟΣ

Αν αυτή η γραμμή ανάλυσης περιέχει έναν πυρήνα αλήθειας, τότε η ελληνική Αριστερά θα πρέπει να προετοιμάζεται όχι για έναν εκλογικό περίπατο, αλλά για μια αποφασιστική σύγκρουση ζωής ή θανάτου. Δυστυχώς, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, ή τουλάχιστον αυτό που επικρατεί επικοινωνιακά ως συνισταμένη της, δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται το μέγεθος των διακυβευμάτων και πολύ περισσότερο να προετοιμάζει τις λαϊκές δυνάμεις για τη σφοδρότητα των αναμετρήσεων που μας περιμένουν. Ειδικά το τελευταίο διάστημα συμπεριφέρεται λες κι έχει στην τσέπη της την κυβέρνηση και, πολύ περισσότερο, την πραγματική εξουσία- χωρίς να προβληματίζεται για το γεγονός ότι στο μαζικό κίνημα μετράει πολύ λιγότερο από το ΚΚΕ ή και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ή από το γεγονός ότι στις συνελεύσεις για το νέο κόμμα μαζεύονται βασικά αριστεροί σαραντάρηδες και πενηντάρηδες από τις δύο διασπάσεις του ενιαίου Συνασπισμού.

Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ δεν δέχεται καμμία ουσιαστική πίεση από τα αριστερά, παρά μόνο από τα δεξιά του. Γεγονός για το οποίο δεν φταίνε μόνο τα εκλογικά ποσοστά της υπόλοιπης Αριστεράς, αλλά κατά κύριο λόγο η πολιτική της γραμμή, ή μάλλον η ανυπαρξία πολιτικής γραμμής. Μιλάμε βέβαια κυρίως για το ΚΚΕ, το οποίο αντιμετωπίζει το ΣΥΡΙΖΑ όχι ως ιδεολογικό αντίπαλο, αλλά ως ταξικό εχθρό και μάλιστα ως τον κυριότερο ταξικό εχθρό της περιόδου, αναπαράγοντας τις χειρότερες σεχταριστικές στιγμές του “σοσιαλφασισμού”. Μ΄αυτό τον τρόπο χάνει το δίκιο του, όποτε έχει δίκιο (και πολλές φορές έχει) και καταλήγει να πυροβολεί τον ίδιο τον εαυτό του, διευκολύνοντας την ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ- ιδίως όταν οι τοποθετήσεις του ευλογούνται από τα πιο αντιδραστικά επιτελεία της αστικής τάξης, όπως την περίοδο του Τζαννετακισμού.

Ακόμη δυστυχέστερα, τη λογική της ηγεσίας του ΚΚΕ φαίνεται να υιοθετούν, φυσικά από άλλες ιδεολογικές αφετηρίες και τμήματα της ριζοσπαστικής, αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Δέσμιοι ενός μηχανιστικού, δογματικού “μαρξισμού”, έχουν διαρκώς δεμένο στο ζωνάρι ένα “αριστερόμετρο” παντός καιρού, με το οποίο μετράνε ποιοι στόχοι ή/και μορφές πάλης είναι παντού και πάντα “ρεφορμιστικοί” και ποιοι “επαναστατικοί”. Αυτή η λογική δεν έχει τίποτα το κοινό με τη λενινιστική αντίληψη της πολιτικής, που συμπυκνώνεται στην έννοια του αδύνατου κρίκου. Του ζητήματος ή του πλέγματος ζητημάτων σε κάθε συγκυρία, που μπορεί να μην είναι εξ αρχής επαναστατικά- σοσιαλιστικά, αλλά αποτελούν τον αποφασιστικό κόμβο που οδηγεί τελικά, από την ίδια την εσωτερική διαπλοκή των προβλημάτων και της ταξικής πάλης, στον αγώνα για την πραγματική εξουσία, δηλαδή την επανάσταση (βλέπε, για παράδειγμα “Τα άμεσα καθήκοντα της σοβιετικής εξουσίας”, Απρίλης 1918).

Έτσι, επαναστατική πολιτική το 1973-74 δεν ήταν να θέτεις στην ημερήσια διάταξη θέμα σοσιαλισμού και αυτοδιαχείρισης, αλλά να πιαστείς από τον αδύνατο κρίκο στο σύστημα της αστικής κυριαρχίας εκείνη τη στιγμή, δηλαδή τα ζητήματα του ιμπεριαλισμού και της δημοκρατίας και να ενώσεις με τις κατάλληλες μορφές πάλης τις ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις σε μια ρήξη, που αργά ή γρήγορα θα έθετε επί τάπητος την κοινωνική αλλαγή σε όλες τις διαστάσεις της. Ανάλογα σήμερα, επαναστατική πολιτική δεν είναι να ονειρεύεσαι Σοβιέτ ή να ζητάς αύριο το πρωί την κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής, αλλά να συγκεντρώσεις όλη τη δύναμη πυρός απέναντι στους αδύνατους κρίκους του συστήματος- χρέος, μνημόνια- απ' όπου θα ξετυλιχτεί ολόκληρη η αλυσίδα, από την έξοδο από το ευρώ, μέχρι το πρόβλημα της εξουσίας.

ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΜΕΤΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Πρέπει να είναι πολιτικά τυφλός κανείς για να μην κατανοεί ότι η στάση πληρωμών και η μονομερής ακύρωση των μνημονίων, έστω και από έναν συνασπισμό δυνάμεων υπό ρεφορμιστική ηγεμονία, θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε σκληρή σύγκρουση με τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό. Στη συνέχεια, θα επιβάλει ριζοσπαστικά μέτρα, στο πλαίσιο μιας οικονομικής πολιτικής εκτάκτου ανάγκης- με πρώτα βήματα την εθνικοποίηση των τραπεζών και τη σχεδόν βέβαιη επιστροφή στο εθνικό νόμισμα- που θα φέρουν τις λαϊκές δυνάμεις σε μετωπική ρήξη με την ελληνική ολιγαρχία. Μια παρόμοια, ιστορικών διαστάσεων σύγκρουση απαιτεί πολιτική στήριξη και διεύθυνση από ένα ενιαίο μέτωπο των αριστερών, ριζοσπαστικών δυνάμεων, πολύ ευρύτερο από τις πολύτιμες, αλλά περιορισμένες δυνάμεις επαναστατικής και κομμουνιστικής αναφοράς.

Ενιαίο μέτωπο δεν σημαίνει συγχώνευση, ούτε πολιτική ουράς. Ασφαλώς, υπάρχουν πάμπολλοι λόγοι να μην έχουν οι αγωνιστές της επαναστατικής Αριστεράς εμπιστοσύνη στο ΣΥΡΙΖΑ, όπως έχουν δικαίωμα και υποχρέωση να διαχωρίζονται από αυτόν σε καίρια ζητήματα στρατηγικής σημασίας, με πρώτο τον δεισιδαιμονικό σεβασμό του στο ευρώ, την Ε.Ε. και την αστική νομιμότητα. Από αυτό το σημείο, όμως, μέχρι το σημείο του να θεωρούν το ΣΥΡΙΖΑ τυπικό αστικό κόμμα απέναντι στο οποίο δεν έχουν τίποτα άλλο να κάνουν από το να το “αποκαλύψουν”, ποντάροντας στην όσο γίνεται πιο γρήγορη χρεοκοπία του, η απόσταση είναι τόσο τεράστια όσο αυτή που χωρίζει μια επαναστατική γραμμή μαζών από μια πολιτική σέχτα.

Η γραμμή του ενιαίου μετώπου δεν είναι νεολογισμός κάποιων “όψιμων συνοδοιπόρων του ΣΥΡΙΖΑ”. Είναι η στρατηγική που χάραξε η Τρίτη Διεθνής για τη Δυτική Ευρώπη στο Τρίτο και το Τέταρτο Συνέδριο, τα τελευταία που έγιναν ζώντος του Λένιν και υπό την καθοδήγησή του. Στη σχετική έκκλησή της, τον Ιανουάριο του 1922, η Διεθνής υπογράμμιζε, μπροστά στην απειλητική επίθεση της διεθνούς αντίδρασης, μια “κοινή πλατφόρμα με τους σοσιαλδημοκράτες” εκείνης της εποχής για ένα “ελάχιστο πρόγραμμα οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων”. Το Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, η απόφαση του Τετάρτου Συνεδρίου ρίχνει μάλιστα το σύνθημα για μια “κυβέρνηση του ενιαίου μετώπου” ή “εργατική κυβέρνηση”, με στήριξη ή και συμμετοχή των κομμουνιστών, ενδεχομένως και υπό την ηγεμονία των ρεφορμιστών, η οποία θα μπορούσε να προκύψει μέσα από το γενικό εκλογικό δικαίωμα, προτού κριθεί με επαναστατικό τρόπο το πρόβλημα της πραγματικής εξουσίας. Στη σχετική απόφαση τονίζεται ότι μια τέτοια κυβέρνηση “δεν θα είναι η δικτατορία του προλεταριάτου, ούτε καν μια αναγκαία μεταβατική μορφή προς αυτήν. Αποτελεί ωστόσο μια αφετηρία για την κατάκτησή της”.

Μήπως η πρόσφατη ιστορική εμπειρία στη Λατινική Αμερική και ιδιαίτερα στη Βενεζουέλα δεν επιβεβαιώνει τη γονιμότητα και την επικαιρότητα αυτής της γραμμής; Ο Ούγκο Τσάβες και οι σύντροφοί του δεν ήταν πεπεισμένοι κομμουνιστές. Βγήκαν από τους κόλπους ενός αστικού στρατού, ο οποίος τους ανέχθηκε προσωρινά για να αποφύγει το χειρότερο- έναν ανοιχτό εμφύλιο πόλεμο, όπου θα μπορούσαν να χαθούν τα πάντα για το σύστημα που ήταν ταγμένος να στηρίζει. Οι κομμουνιστές της Βενεζουέλας, αλλά και της Ελλάδας αν δεν κάνουμε λάθος, στήριξαν τον Τσάβες στη σύγκρουσή του με τον ιμπεριαλισμό, χωρίς να συγχωνεύονται μαζί του και χωρίς να παραιτούνται από την κριτική, την αντιπαράθεση και την αυτονομία δράσης. Ήταν άραγε η αριστερή κυβέρνηση του Τσάβες εμπόδιο στην ανάπτυξη του αριστερού ριζοσπαστισμού, στη Βενεζουέλα και σ' ολόκληρη τη Λατινική Αμερική τα τελευταία 14 χρόνια; Και δεν έδειξε η πολυκύμαντη διαδρομή της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας, με τις νίκες και τις ήττες της, τα επιτεύγματα και τους δισταγμούς της, ότι περίοδοι παραλυτικής ισορροπίας δυνάμεων ανάμεσα στην επανάσταση και την αντεπανάσταση, περίοδοι σκληρού αγώνα για την κατάκτηση της εργατικής ηγεμονίας, μπορεί να κρατήσουν πολύ και να πάρουν τις πιο απρόβλεπτες μορφές στην εποχή μας;

ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΛΑΪΚΗ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ

Το μείζον πρόβλημα με την Αριστερά, στη σημερινή συγκυρία, είναι ότι αδυνατεί να παίξει το ρόλο της στη συλλογική οργάνωση και πολιτική διεύθυνση ενός κινήματος μαζών με προοπτική νίκης- ο μεν ΣΥΡΙΖΑ γιατί περιμένει να του πέσει στο πιάτο η κυβέρνηση, σαν ώριμο φρούτο, το δε ΚΚΕ και οι απροσδόκητοι συνοδοιπόροι του γιατί περιμένουν να αποδομηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ, ελπίζοντας ότι θα πέσουν στο δικό τους πιάτο κάποια θραύσματα του αντιπάλου τους. Στο μεταξύ, το λαϊκό κίνημα, αφού δοκίμασε 30 γενικές και πολλαπλάσιες κλαδικές απεργίες, Αγανακτισμένους, πορείες και εκλογές, φτάνει σε κάποια όρια και δυσκολεύεται να βρει το μοχλό για το επόμενο, αποφασιστικό άλμα.

Ο κίνδυνος είναι να περάσει οριστικά η πρωτοβουλία των κινήσεων στα χέρια του αντιπάλου και να υποστεί το ελληνικό εργατικό κίνημα μια ήττα όχι απλά στρατηγικών, αλλά ιστορκών διαστάσεων, που θα πάει την ελληνική κοινωνία δεκαετίες πίσω και για να αντιστραφεί θα χρειστεί να περάσουν όχι ένα ή δύο χρόνια, αλλά ένα ή δύο γενιές. Μπροστά στο μέγεθος των διακυβευμάτων, καταντά εντελώς σχιζοφρενική αυτή η ενδοαριστερή αλληλοεξόντωση, η πανσερμία της προσωπικής μωροφιλοδοξίας, ο εύκολος στιγματισμός της ειλικρινούς αγωνίας ως πολιτικής ιδιοτέλειας.

Ο πόλεμος δεν έχει κριθεί. Τίποτα πραγματικά καίριο δεν έχει χαθεί ακόμη. Το παράθυρο που μας άνοιξε αυτή η ιστορική κρίση δεν έχει κλείσει. Αλλά δεν θα είναι ανοιχτό επ' άπειρον. Το λαϊκό κίνημα δεν θα κάνει το αποφασιστικό άλμα μόνο του, ούτε πολύ περισσότερο όσο επαφίεται στις ντουφεκιές στον αέρα των όποιων Παναγόπουλων. Εκείνο που χρειάζεται, πιστεύουμε, είναι μια μεγάλη αγωνιστική πρωτοβουλία με την ευρύτερη δυνατή πολιτική στήριξη και με πρωτοβουλία των δυνάμεων της Αριστεράς, που θα ανεβάσει κατακόρυφα την αυτοποποίθηση των λαϊκών δυνάμεων και θα τους προσφέρει ορατή προοπτική νίκης.

Σχηματικά, θα μιλάγαμε για έναν κοινωνικό και πολιτικό Ανένδοτο διαρκείας, με άμεσο στόχο την κατάργηση των μνημονίων και του χρέους και την ανατροπή της τρικομματικής κυβέρνησης. Μια γενική απεργία διαρκείας θα ήταν ο πιο ευθύς δρόμος, αλλά οι συνθήκες και η συνείδηση των μαζών δεν το επιτρέπουν ακόμη. Το πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι μια μεγάλη πολιτική πρωτοβουλία της σύνολης Αριστεράς: Με αφορμή την επισημοποίηση της μετατροπής της Ελλάδας σε μνημονιακό προτεκτοράτο, να θέσει θέμα συνταγματικής εκτροπής και εθνικής προδοσίας, να δηλώσει ότι δεν αναγνωρίζει πλέον τη νομιμότητα αυτής της κυβέρνησης και να εγκαινιάσει μια πανελλαδική, αλυσιδωτή κινητοποίηση με στόχο τη διάλυση της Βουλής, την προκήρυξη εκλογών και τη δημιουργία μιας νέας, συντακτικής, λαϊκής Εθνοσυνέλευσης.

Στο πλαίσιο αυτό, οι βουλευτές της Αριστεράς να απέχουν από κάθε ψηφοφορία στο κοινοβούλιο πέρα από τις συζητήσεις για πρόταση μομφής, όποτε επιλέξουν παρόμοια κίνηση. Το κυριότερο, να μεταφέρουν το κέντρο βάρους της πολιτικής δράσης στους δρόμους και τις πλατείες, αρχίζοντας από επαρχιακές πόλεις και γειτονιές και καταλήγοντας σε μια ειρηνική κατάληψη διαρκείας του κέντρου της Αθήνας, μέχρι να πέσει η κυβέρνηση. Συμβολικές καταλήψεις δημοσίων χώρων, εναλλακτικά μέσα μαζικής αντιπληροφόρησης, νεανικά δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, κλαδικές απεργίες και στο βαθμό που δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες γενική απεργία, θα συνοδεύουν και θα δώσουν άλλη διάσταση σε αυτό το μεγάλο αγώνα, που θα γράφει στη σημαία του:

Θέλουμε πίσω τη ζωή μας!

Θέλουμε πίσω τη χώρα μας!

Θέλουμε πίσω το μέλλον μας!

σαν σπασμένες λάμπες

αναδημοσίευση από : Τα Χαμένα Επεισόδια

Maurice de Vlaminck, The street

Στην γειτονιά κάποιοι έσπασαν τις λάμπες, και τα στενά ζητιανεύουν τώρα λίγο φως από τα παράθυρα των ισόγειων σπιτιών. Φωνές στον δρόμο, θόρυβοι στο σπίτι, μουσικές από τα αυτοκίνητα, όλα κάπου σε οδηγούν ή θέλουν να αποσπάσουν την προσοχή σου, τα μάτια σου οφείλουν να είναι ανοιχτά, τα αυτιά σου πρέπει να αποκωδικοποιήσουν τους ήχους. Ζεις στην εποχή της μεγάλης παρεμβολής, πάντα κάτι θα διακόψει αυτό που κάνεις, ή θα τερματίσει άδοξα αυτό που σκέφτεσαι, καμιά φορά το επιδιώκεις κιόλας για να νανουρίσεις ήσυχα όσα σε τρομάζουν. Στις συζητήσεις πάντα οι ίδιες αναφορές, τα μνημόνια, τα μέτρα, οι περικοπές, οι απολύσεις, οι φίλοι μας που φεύγουν, εκείνοι που δεν μπορούν πια ούτε αυτό να κάνουν. Αμηχανία, φόβος, οργή, προσπάθειες να τα βγάλεις πέρα με τα λίγα, ακόμα και με το τίποτα. Να γίνεις εσύ η παρεμβολή σε μια εποχή που σε ισοπεδώνει.

Τα πρωινά η Αθήνα μοιάζει με δέντρο που ρίχνει τους καρπούς του, κι ας μην έχει πια δέντρα η Αθήνα, είναι πάντα η εικόνα μιας πτώσης που οδηγεί τους συνειρμούς σου τελευταία. Τα αυτοκίνητα στους δρόμους έχουν λιγοστέψει, δεν είναι μόνο η βενζίνη που ακρίβυνε, είναι που δεν έχουμε πια πού να πάμε. Στην δουλειά προσπαθούμε να πιαστούμε από κάποιο αστείο για να βγάλουμε την μέρα, όταν δεν έρχεται ούτε αυτό, καταλαβαίνουμε ότι ο χειμώνας, που είναι ήδη εδώ, δεν θα χαριστεί σε κανέναν. Στην συνέλευση της πολυκατοικίας αποφασίστηκε τα καλοριφέρ να μην ανάψουν φέτος, καλύτερα σκέφτεσαι, θα βρεθούμε ξανά κάτω από κουβέρτες στον καναπέ, με ζεστά ποτά και μισά τσιγάρα. Ένα χαρτί στο ασανσέρ σε επαναφέρει στην πραγματικότητα, “Ο Τ. στον πέμπτο θα ανάψει το καλοριφέρ γιατί έχει νεογέννητο μωρό”.

Οι βόλτες στην πόλη έχουν πια άλλο σκοπό. Καταλαβαίνεις ότι δεν είναι εκείνη που θα σου δείξει τον δρόμο, τώρα τον δρόμο πρέπει να τον χαράξεις εσύ, να φτιάξεις τα δικά σου πεζοδρόμια, να βρεις τον δικό σου τρόπο και να είναι αυτός ο τρόπος ανταποδοτικός, για να επιστρέψει στην πόλη όλα εκείνα που σου χάρισε τα προηγούμενα χρόνια.

Τελευταία ακούς μουσικές που βοηθούν την μέρα να κυλίσει αδιάφορα, προσπαθείς να αποφεύγεις τις άσκοπες εξάρσεις, κρατάς δυνάμεις για να αντέξεις απέναντι στα σημαντικά. Η τηλεόραση είναι κλειστή εδώ και χρόνια, οι εφημερίδες κρέμονται απούλητες στα σχοινιά του περιπτέρου, η δυσπιστία σου απέναντι σε όσα επιχειρούν να σε εντάξουν σε ένα οποιοδήποτε πλήθος έχει μεγαλώσει. Όχι, δεν νιώθεις μοναδικός, θα ήταν τεράστιο λάθος να το νιώσεις. Αντιστέκεσαι μόνο σε όσα νομίζεις ότι μπορείς, αλλά ξέρεις ότι και πάλι στο πλήθος πρέπει να στηρίξεις τις ελπίδες σου.

Κι αν όλα αυτά σου ακούγονται κλισέ πια, αν όλα έχουν ειπωθεί, αν έχεις ξεπεράσει το αρχικό σοκ και τώρα ξέρεις πολύ καλά τι γίνεται και προς τα πού πάμε, σκέψου μόνο ότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να συνηθίσεις αυτό που συμβαίνει, να το θεωρήσεις δεδομένο και να το επιτρέψεις ακούσια, με την ανοχή σου. Γενικότητες, θα μου πεις. Ρομαντικές σκέψεις πάνω σε υπαρκτά προβλήματα. Λύσεις μη εφαρμόσιμες. Μουδιασμένα μυαλά με κομμένα χέρια. Είμαστε πολλοί. Είμαστε αρκετοί;

Προσπαθείς να μην νιώσεις απογοήτευση. Μόνο που φοβάσαι ότι οι σπασμένες λάμπες στην γειτονιά δεν πρόκειται να αντικατασταθούν σύντομα.