Πέμπτη 14 Ιανουαρίου 2010

"απόψε σ’ άκουσα να λες απ’ τα ηχεία,...,χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία."

το 2010 θα μπορούσε να είναι και έτος Καββαδία.
Γιατί ο ποιητής των θαλασσινών περιπλανήσεων γεννήθηκε πριν από 100 χρόνια το Γενάρη του 1910. Φέτος λοιπόν θα μπορούσε να είναι το δικό του έτος, αλλά δεν είναι και ο καταλληλότερος για εκδηλώσεις σε σχολεία και δημοτικά γυμναστήρια.
Ο Καββαδίας δεν ήταν ο ποιητής του λαού, ούτε είχε αγαπημένα θέματα τον έρωτα ή την επανάσταση. Η στεριά και οι δημόσιες σχέσεις τον ζάλιζαν-ο δικός του κόσμος ήταν η θάλασσα, οι ναυτικοί, τα ποντοπόρα πλοία και τα εξωτικά λιμάνια. Ένα συνεχές μπάρκο η ζωή του, και όσοι πρόλαβαν να τον γνωρίσουν στη στεριά μίλησαν για έναν άνθρωπο που ο πρόωρος θάνατος του πατέρα τον οδήγησε από την Ιατρική σχολή σε ναυτικό γραφείο και από εκεί στη μεγάλη του αγάπη, τη θάλασσα, με ελάχιστες στεριανές στάσεις. Τον περιγράφουν απλό και κοινωνικό με πρώιμες ποιητικές ανησυχίες, αλλά και ένα παιδί μαγεμένο από τις περιπέτειες των θαλασσοπόρων εξερευνητών και τα μυθιστορήματα του Ιουλίου Βέρν.  Η ασφάλεια θα δει στο πρόσωπό του έναν "κομμουνιστή άνευ δράσεως", κάτι που θα του δυσκολέψει για λίγο τα μπάρκα, όμως καμία δύναμη δεν μπορούσε να τον κρατήσει στη στεριά . Από το 1954 μέχρι το '74 ταξιδεύει διαρκώς και ουσιαστικά ξεμπαρκάρει μόνο για να πεθάνει. Τα ποιήματά του φαίνονταν εύκολα αλλά καταδικασμένα να περιφέρονται στα κακόφημα στέκια εκείνων μόνο των ναυτικών που μαγεύτηκαν από "τον αχό της μουσικής των ιθαγενών", όμως η πορεία τους ήταν τόσο διαφορετική.

Τα ανακάλυψαν, τα αγάπησαν και τα διέδωσαν αρχικά μάλλον οι κάθε είδους περιπλανώμενοι. Σιγά σιγά όμως βρήκαν σημεία επαφής με πάρα πολλούς-βοήθησαν βέβαια και οι μελοποιήσεις τους, κυρίως αυτές του Μικρούτσικου. Έτσι βγάλαμε για μια φορά ακόμη  τη γλώσσα στην άποψη πως η ποιότητα δεν μπορεί να είναι και εμπορική. Την άποψη πως εμείς σαν κοινό, είμαστε μόνο για τα εύκολα που μας προσφέρουν αφειδώς και  μας αρκούν τα επιλεγμένα από τους ειδικούς  των κυριακάτικων εκδόσεων και οι ομοιόμορφες playlist των ραδιοφωνικών σταθμών. Διαβάσαμε λοιπόν και Καββαδία,   ακούσαμε και τραγουδήσαμε μελοποιημένα ποιήματά του, μόλο που οι ειδικοί αποφάνθηκαν πως η μοναξιά του ασυρματιστή στην καμπίνα του (βγαλμένη μάλιστα με μια ακατανόητη ορολογία) αφορά μονάχα τους ναυτικούς. Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να υπενθυμίσω τη γνώμη ενός γνωστού και μη εξαιρετέου ειδικού μουσικοκριτικού μετά την κυκλοφορία του "Σταυρού του νότου", του δίσκου του Θάνου Μικρούτσικου σε ποίηση του Νίκου Καββαδία, που έμελλε ν' αφήσει εποχή (και εμπορικά) στην ελληνική δισκογραφία: 
"Τι πληκτική δουλειά! Τι έπαθε αυτός; Μήπως θα 'πρεπε να βάλει κι ένα μικρό λεξικό για να καταλαβαίνουμε το πόνημά του;"
Χρειαζόταν λεξικό για να ακούσει τους στίχους του Καββαδία ο άνθρωπος...
Εμείς όμως αγαπήσαμε τον ποιητή χωρίς τη βοήθεια λεξικών και οι ειδικοί έμειναν στο δικό τους κόσμο που έχει ποιήματα που γράφουν οι ναυτικοί για τους ναυτικούς και οι διανοούμενοι για τους διανοούμενους. Για άλλη μια φορά περαστικά τους.

έχουν εκδοθεί οι συλλογές (πλήρεις στα λινκ που ακολουθούν):
Για soundtrack ένα πολύ αγαπημένο κομμάτι που πιστεύω άξιζε καλύτερη υποδοχή. Ένα μελοποιημένο ποίημα, αλλά όχι Καββαδίας. Άλκης Αλκαίος για τον Καββαδία. "Στης γοργόνας το φτερό". Η μουσική και η ερμηνεία από το Θάνο Μικρούτσικο. (η πρώτη εκτέλεση πάλι από τον συνθέτη του στο δίσκο "Υπέροχα μονάχοι")
Στίχοι: Άλκης Αλκαίος
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Θάνος Μικρούτσικος
Ώρες αργόσυρτες σα φορτωμένα κάρα,
απ’ τα ηχεία ψιχαλίζει μια κιθάρα.
Φύτρωσαν κάκτοι και λωτοί στην κορδιλιέρα,
κι εσύ κλειστός σε μια καμπίνα φεύγεις πέρα.
Οι έρωτες σου καρυδότσουφλα στο κύμα,
μα στον ασύρματο καιρό δεν πέφτει σύρμα.
Ο τόπος σου σ’ ακολουθεί όπου κι αν πας,
σ’ ένα παιχνίδι για χαμένους ξενυχτάς.
Άστρο του Ωρίωνα, φεγγάρι του Τοξότη,
είπαν μια άγνωστη φωτιά σ’ έχει δεσμώτη.
Που δεν τη σβήνουν χίλια κολασμένα μπάρκα,
μα στης γοργόνας το φτερό η αιώνια τσάρκα.
Στον Ινδικό πλοία παλιά φουνταρισμένα,
ιθαγενείς μασάνε φύλλα ξεραμένα.
Και για μουσώνες σου μιλούν στο νότιο σέλας,
ναύτες που πέρασαν τα σύνορα της τρέλας.
Μια σούπα ο κόσμος και ο νους τρύπιο κουτάλι,
κι εσύ στης θάλασσας για πάντα την αγκάλη.
Δακρύζεις κήπους με παράξενα λουλούδια,
για μάτια πρόστυχα κεντάς άγια τραγούδια.
Κι εγώ που ξέχασα ποιος είμαι που πηγαίνω,
λαθρεπιβάτης σ’ ένα πλοίο παροπλισμένο.
Απόψε σ’ άκουσα να λες απ’ τα ηχεία,
για να χαράξεις μες στο πουθενά πορεία,
χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία.

11 σχόλια:

  1. Τη ζήλεψα την ανάρτησή σου, καλώδιε. Εύγε!

    Κάνε μου τη χάρη να μου πεις ποιος είναι ο ...μουσικοκριτικός που βρήκε πληκτική αυτή τη δουλειά του Μικρούτσικου. Όχι τίποτ' άλλο, αλλά κάτι τέτοιοι καλό είναι να ξεμπροστιάζονται κάποτε για την αμορφωσιά τους. Στο κάτω κάτω ο (ας μην τον χαρακτηρίσω) δε θα πάθαινε κακό να ανοίξει και κανένα λεξικό - ίσα ίσα που θα ξεστραβωνότανε.

    Συμπάθα με για τις απρεπείς εκφράσεις, αλλά μερικών ο οργανισμός τις ζητάει.

    Και πάλι εύγε για την ανάρτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εμένα πάντως, εκτός από την "περίεργη" πρόσληψη του έργου του, παρά τη θεματολογία και τις λέξεις, ακόμη και αν δεχτούμε ότι την ωφέλησε καθοριστικά η μελοποίηση από το Μικρούτσικο, αυτό που με εντυπωσιάζει είναι το πόσο "εικαστικός" είναι με αναφορές στον Πικάσο και το Μοντιλιάνι για παράδειγμα, και διεθνής στους τόπους και τα πρόσωπα μια εποχή που η Ελλάδα είτε πιθήκιζε ξένες συνήθειες, είτε έσκυβε μέσα της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. To 1979 που κυκλοφορεί ο δίσκος δεν κάνει αμέσως επιτυχία γιατί ο κόσμος του ελαφρολαικού - προοδευτικού τραγουδιού δεν τον καταλαβαίνει κυρίως λόγω των στίχων του. Κοινώς δεν παίζεται σε ταβέρνες και κομματικές εκδηλώσεις. Όμως τον αγκαλιάζουν οι δαιμονισμένοι της Αριστεράς, αυτοί και αυτές που βλέποντας το όνειρο μια άλλης κοινωνίας να θρυμματίζεται στα σταλινικά κόμματα, αποχωρούν και φτιάχνουν το λεγόμενο "χώρο". Σαυτούς οι στίχοι του ΠΟΙΗΤΗ, βρίσκουν ταύτιση με το αιώνιο ταξίδι της ιδεολογικής περιπλάνησης. Η τζαζέ μουσική του ΘΜ τους απογειώνει. Μετά τα τραγουδάει και ο Νταλάρας και ακούγονται πλέον και σε σοφιστικέ κομμωτήρια. Νάσαι καλά καλώδιε, πάντα τέτοια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τι να γράψω ρε φίλε σήμερα? Τα σέβη μου.
    Μου χρωστάς ένα post από πέρσι για Άσιμο. Το άλλο για το Σαββόπουλο θα είναι το post της ζωής σου.
    Στάθης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Σ' ευχαριστώ πολύ @ Νερένια.Ας τον αφήσουμε όμως τον καημένο μουσικοκριτικό να ειδικεύεται. Άλλωστε συνταξιούχος ειδικός πρέπει να είναι πλέον και επιπλέον τα "έχουμε" κυρίως με τις απόψεις, όχι με τους εκφραστές τους.

    @ Γιώργο συμφωνώ μαζί σου πως το οικουμενικό (αν μπορώ να το πω έτσι)περισσεύει στον ποιήματά του.

    @ Leo, η αρχή της διαδρομής του "σταυρού του νότου", είναι όπως την περιγράφεις. Όμως η εντυπωσιακή συνέχεια δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο με το "συμμετέχει και ο Γιώργος Νταλάρας". Είναι κάτι που δύσκολα δέχεται μονοδιάστατες ερμηνείες, ένα φαινόμενο χωρίς ανάλογο προηγούμενο μιας και ξεπέρασε σε πωλήσεις ακόμα και έντεχνα "στρατευμένα" έργα. Ίσως να μην έχει και επόμενο...
    (ΥΓ άπαιχτο το "σοφιστικέ κομμωτήρια" :-) και για μένα τα ιδρύματα αυτά είναι σημείο αναφοράς)

    @ Στάθη, εσύ ό,τι πεις, επαναλαμβάνω.
    Ο Νιόνιος δεν ξέρω αν θα είναι "το ποστ της ζωής μου", αλλά σίγουρα είναι το soundtrack της ζωής μας όπως έλεγε στον "Πυρήνα". Μας πήρε παιδάκια του Δημοτικού με το "Φορτηγό" και μας έφτασε ως εδώ. (μεγαλώσαμε λιγουλάκι είναι αλήθεια...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ καλώδιε!
    Δεν γράφω τίποτε άλλο γιατί σήμερα ασχολείσαι με έναν από τους περισσότερο αγαπημένους μου ποιητές και τον πιο αγαπημένο μου Έλληνα συνθέτη. Ο τελευταίος ίσως ήταν και η αιτία να βάλω το μπλογκ σου στα αγαπημένα μου.
    Πάντα τέτοια όπως ε'ιπε και ο Λεο.
    Άννα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αχ σύντροφε ποιος να θυμηθεί τον Καβαδία σήμερα; Άλλοι "ποιητές" κακοποιούν την ψυχή μας και τους πληρώνουμε κιόλας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Από την μία δεν γουστάρω τον Μικρούτικο,
    από την άλλη δεν θα ήξερα τον Καβαδία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Έζησα την εποχή και το κλίμα που περιγράφει πολύ ωραία ο leo. Προσωπικά οφείλω να ομολογήσω πως χωρίς τον Μικρούτσικο ίσως να μην είχα γνωρίσει ποτέ τον Καββαδία. Σίγουρα δεν θα είχα αγγαπήσει τόσο τα ποιήματά του

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ευχαριστώ και πάλι Άννα. Χαίρομαι που συμφωνούμε για το Θάνο.

    Ναι λοιπόν Φώντα και tikto.
    Καββαδίας! Είμαστε και οι τρεις μας παλιομοδίτες, ή είναι ιδέα μου; Για το Θάνο όπως μάλλον θα έχεις καταλάβει δεν συμφωνούμε tikto.

    @ tania Συμφωνώ μαζί σου. Για όλους μας μάλλον θα ήταν διαφορετική η ποίηση του Καββαδία χωρίς τα ακούσματα του "Σταυρού του νότου"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Απίστευτοι στίχοι και συγκλονιστικός σαν τραγουδιστής ο Μικρούτσικος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή