Οκτώβρης του '40. το ''ανοιχτό γράμμα προς τον ελληνικό λαό"

του Νίκου Ζαχαριάδη από τις φυλακές της Κέρκυρας
000

Νίκος Ζαχαριάδης λοιπόν...

Αν τον βγάλεις από το ιστορικό κάδρο της εποχής που έζησε, θα δεις μια τραγική φιγούρα στο κέντρο μιας τραγωδίας  για την οποία πολλοί τον θεωρούν υπεύθυνο. Άλλωστε και η ιστορία στη χώρα μας εύκολα χρεώνει τα γεγονότα σε πρόσωπα και ακόμα πιο εύκολα  φτιάχνει αγίους, ή κακούς και υπεύθυνους για τις συμφορές, δίχως ενδιάμεσους χαρακτηρισμούς. Έτσι, χωρίς στάσεις στο μέσο, ήταν και η ζωή του Ζαχαριάδη. Κινήθηκε από το άσπρο στο μαύρο χωρίς ενδιάμεσες αποχρώσεις.

Από τους ύμνους και την προσωπολατρία της σταλινικής περιόδου, με μεγάλη ευκολία πέρασε στο ανάθεμα και στο "δρυός πεσούσης..." και από την  υποδοχή των χιλιάδων το 1945 στον "Παναθηναϊκό" στη μοναξιά της απομόνωσης και στην ταπείνωση. Εξόριστος στο Σοργκούτ της "μεγάλης σοσιαλιστικής πατρίδας", τι ειρωνεία αλήθεια, να εκλιπαρεί για μια απλή κομματική ταυτότητα και μιά επίσκεψη της αγαπημένης του που δεν ήρθαν ποτέ.   Θα βάλει ο ίδιος τέρμα στη ζωή του, μια πράξη ασυνήθιστη  για  τους  μαρμάρινους κομμουνιστές ηγέτες της εποχής. Ασυνήθιστη ζωή, ασυνήθιστες  πράξεις. (Η εκδοχή της αυτοκτονίας αμφισβητείται ακόμα και σήμερα από κάποιους.)

Έξω από τα συνηθισμένα ήταν και το γράμμα που έστειλε από τις φυλακές της  Κέρκυρας [1] τον Οκτώβρη του '40  μετά την ιταλική επίθεση. Βέβαια με τα σημερινά μέτρα ο Ζαχαριάδης έπραξε το αυτονόητο: κάλεσε το λαό να αντισταθεί στον εισβολέα. Όμως αν το μετρήσουμε με τα δεδομένα της εποχής που γράφτηκε, πριν απ' όλα θα δούμε πως ήταν "εκτός γραμμής". Η Κομιντέρν, μετά το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ τον Αύγουστο του '39, κρατούσε μια στάση αμήχανης ουδετερότητας . Η πολιτική του αντιφασιστικού αγώνα και των λαϊκών μετώπων είχε πάει προσωρινά περίπατο, αλλά το γράμμα του Ζαχαριάδη ήταν στοιχισμένο σε αυτήν.  Πολλοί αρχικά σκέφτηκαν πως πρόκειται για ένα ακόμη κατασκεύασμα του Μανιαδάκη,[2] ενώ στη συνέχεια  αποδόθηκε και στην αδυναμία του ηγέτη του ΚΚΕ να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο, από την πολύχρονη απομόνωση στις φυλακές της Κέρκυρας. Τίποτε από αυτά δεν ήταν αλήθεια. Ο Ζαχαριάδης υποστήριξε και εκ των υστέρων την επιλογή του που μάλιστα χρησιμοποιήθηκε σαν επιβαρυντικό στοιχείο  για την καθαίρεση το '56 και τη διαγραφή του από το ΚΚΕ την επόμενη χρονιά. Ο ίδιος αργότερα θα ισχυρισθεί πως οι Σοβιετικοί ποτέ δεν του συγχώρεσαν τις τάσεις ανεξαρτησίας που έδειξε τότε, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις. 

Καθένας μπορεί να πιστέψει οτιδήποτε απ' όλα αυτά, αλλά δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε πως το γράμμα και τα δύο  που ακολούθησαν[3] έβαλαν το λιθαράκι τους στη δημιουργία ενός αρραγούς μετώπου απέναντι στους εισβολείς, προσθέτοντας σ' αυτό ακόμη και τους φυλακισμένους κομμουνιστές. (Βέβαια το "ευχαριστώ" του Μεταξά ήταν να παραδώσει τους πολιτικούς κρατούμενους στους κατακτητές.)

 Επιπλέον, ήταν ένα από τα μέσα που χρησιμοποίησε το ΚΚΕ για να επικοινωνήσει μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ με πατριωτικές, αντιφασιστικές δυνάμεις. (Ακόμη και στη διάρκεια της κατοχής μοιράζονταν σε προκηρύξεις και αποσπάσματα του  γράμματος γέμιζαν τους τοίχους). Έτσι το ΚΚΕ από τη διάλυση και την ανυποληψία της μεταξικής περιόδου-δύσκολα μπορούσε να το ξεχωρίσει κανείς από το ΚΚΕ "μαϊμού" του Μανιαδάκη-έφτασε να παίζει κεντρικό πολιτικό ρόλο τα επόμενα χρόνια. 

Η ιστορία δεν γράφεται με αφαιρέσεις αλλά είναι σίγουρο πως χωρίς αυτό το γράμμα, η αξιοπιστία και κατά συνέπεια και ο ρόλος του ΚΚΕ στην διάρκεια της κατοχής, αλλά και μετά την απελευθέρωση, θα ήταν διαφορετικός.

"Ανοιχτό γράμμα  Προς τον Ελληνικό Λαό.

Ο φασισμός του Μουσολίνι χτύπησε την Ελλάδα πισώπλατα, δολοφονικά και ξετσίπωτα με σκοπό να την υποδουλώσει και να την εξανδραποδίσει. Σήμερα όλοι οι Έλληνες παλεύουμε για την λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτησία. Η πάλη θα είναι πολύ δύσκολη και πολύ σκληρή. Μα ένα έθνος που θέλει να ζήσει πρέπει να παλεύει, αψηφώντας τους κινδύνους και τις θυσίες.

Ο Λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικό – απελευθερωτικό, ενάντια στον φασισμό του Μουσολίνι. Δίπλα στο κύριο μέτωπο και ο κάθε βράχος, η κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό, καλύβα με καλύβα, η κάθε πόλη, σπίτι με σπίτι, πρέπει να γίνει φρούριο του εθνικό – απελευθερωτικού αγώνα.Κάθε πράκτορας του φασισμού πρέπει να εξοντωθεί αλύπητα. Στον πόλεμο αυτόν που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη. Έπαθλο για τον εργαζόμενο Λαό και επιστέγασμα για τον σημερινό αγώνα πρέπει να είναι μια καινούρια Ελλάδα της δουλειάς, της λευτεριάς. Λυτρωμένη από κάθε ιμπεριαλιστική εξάρτηση, με ένα πραγματικό παλλαϊκό πολιτισμό.     Όλοι στον αγώνα, ο καθένας στη θέση του και η νίκη θα’ ναι νίκη της Ελλάδας και του Λαού της. Οι εργαζόμενοι όλου του κόσμου στέκουν στο πλευρό μας."

Αθήνα 31 Οκτωβρίου 1940 

[1] Ο Ζαχαριάδης έγραψε  γράμμα στα κρατητήρια της ασφάλειας, όπου είχε μεταφερθεί από τις φυλακές της Κέρκυρας. Δημοσιεύτηκε σ’ όλες τις αθηναϊκές εφημερίδες  στις 2  Νοέμβρη  του '40 και παρουσιάστηκε σαν επιστολή προς την κυβέρνηση Μεταξά.

[2]"... Στον πόλεμο αυτόν που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη."  Αυτή ειδικά η παράγραφος "μύριζε" σε πολλούς κατασκευή από την κυβέρνηση Μεταξά και φυσικά συζητήθηκε και όταν αποδείχθηκε  πως το γράμμα ήταν αυθεντικό.

[3] Ακολούθησαν άλλα 2 "ανοιχτά γράμματα προς τον ελληνικό λαό" (το Νοέμβριο του '40 και τον Ιανουάριο του '41)που δόθηκαν με καθυστέρηση στη δημοσιότητα από την ασφάλεια. Το 2ο και ειδικά το απόσπασμα: 

"...Αφού ο λαός μας υπερασπίσει αποτελεσματικά την ανεξαρτησία και την εθνική λευτεριά του, σήμερα ένα μονάχα πράγμα θέλει: Ειρήνη και ουδετερότητα με τούτους τους όρους: 1) Να ξανάρθουν τα πράγματα όπως ήταν στις 28 του Οχτώβρη 1940 δίχως καμιά εδαφική – οικονομική – πολιτική ζημιά σε βάρος της Ελλάδας. 2) Οι πολεμικές δυνάμεις της Αγγλίας να φύγουν όλες απ’ τα χώματα και τα νερά της Ελλάδας, με βάση τους δύο αυτούς όρους να ζητήσουμε αμέσως απ’ την κυβέρνηση της ΕΣΣΔ να μεσολαβήσει για να γίνει ελληνοϊταλική ειρήνη. Αυτό είναι σήμερα το μοναδικό εθνικολαϊκό συμφέρον."

 θεωρήθηκε σαν προσπάθεια να "μαζέψει" το 1ο και να ευθυγραμμιστεί με την Κομιντέρν. Τα δύο αυτά γράμματα και άλλες πληροφορίες: εδώ.

αυτή είναι η τελευταία επιστολή..

Το γράμμα που άφησε ο Ζαχαριάδης πριν αυτοκτονήσει.

οι σύνδεσμοι της ανάρτησης :

• Ποιoς "αυτοκτόνησε" τον Ζαχαριάδη (του Κ. Σεμενκόφ από το BHMA online)

• οι επιστολές Ζαχαριάδη (από το Phorum.gr)