ένα τραγούδι για μια αγάπη "που γινε δίκοπο μαχαίρι"

Ιωάννα Γεωργακοπούλου: "τρελέ τσιγγάνε"

Είναι ένα από τα 46 τραγούδια που  "φέρονται ως δικές της συνθέσεις".

Μάλλον σκληρή έκφραση (το φέρονται) για μια γυναίκα που από τα 16 της μπήκε με θράσος στον ανδροκρατούμενο τότε χώρο του "ρεμπέτικου" και στάθηκε δίπλα στα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής. Πριν κλείσει τα 20 θα τραγούδησει στο κέντρο "Δάσος" του Βοτανικού με τους Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Παγιουμτζή,  και ύστερα στην "Όαση" στο Περιστέρι με το Μανώλη Χιώτη. Ο Τσιτσάνης της έγραψε  τραγούδια που μπορούσε να τα πει μόνο αυτή όπως έλεγε. "Τι τη θέλεις την τσιγγάνα", "Πέφτουν της βροχής οι στάλες", "Αργοσβήνεις μόνη", "Αχάριστη", είναι μόνο μερικά από αυτά. Η συνεργασία τους όμως σταματάει ξαφνικά και χωρίς να γίνουν ποτέ γνωστοί οι λόγοι,  το χειμώνα του 1949, και τη θέση της στο πάλκο του "Τζίμη του Χοντρού" δίπλα στο  δάσκαλο, θα πάρει η Μαρίκα Νίνου. Από τότε οι σχέσεις τους δεν αποκαταστάθηκαν ποτέ. Άρχισαν οι πρώτοι ψίθυροι για τραγούδια που ήταν δικές της συνθέσεις και είχαν την υπογραφή του Τσιτσάνη, αλλά το θέμα  έμεινε εκεί. Δεν ήταν πια και η πρώτη φορά στο χώρο του ρεμπέτικου που άνοιγε η κουβέντα για την πατρότητα (ή μητρότητα εν προκειμένω) τραγουδιών.

Το θέμα όμως των "φερόμενων ως  δικών της συνθέσεων" θα φουντώσει με την επίσημη προβολή της ταινίας "Στέλλα" του Μιχάλη Κακογιάννη το 1955, για τις ανάγκες της οποίας ο Τσιτσάνης είχε "χαρίσει" μερικά δικά του τραγούδια στο Μάνο Χατζηδάκη. Η  Ιωάννα θα αναγνωρίσει στο τραγούδι "αγάπη που γινες δίκοπο μαχαίρι"  τη μελωδία του "τρελέ τσιγγάνε". Τότε  ισχυρίστηκε για πρώτη φορά δημόσια πως το τελευταίο είναι δική της σύνθεση και είναι θέμα τιμής γι αυτή να της αναγνωρισθεί. Θα ακολουθήσει ένας δημόσιος καυγάς ανάμεσά τους με βαριές κουβέντες εκατέρωθεν και η συνέχεια για το θέμα της πατρότητας των τραγουδιών θα δοθεί στα δικαστήρια.

Η ίδια δικαιολόγησε την καθυστερημένη της αντίδραση και μόνο γι αυτή από τις "φερόμενες ως συνθέσεις της", λέγοντας πως πρόκειται για το τραγούδι της ζωής της. Ένα τραγούδι που έγραψε για τον έρωτά της με ένα αντάρτη του ΕΛΑΣ που χάθηκε, χωρίς να μάθει ποτέ κάτι για την τύχη του. 

Ωραίο ακούγεται αλλά άντε να βγάλεις άκρη μ' αυτές τις ιστορίες. Ίσως η αλήθεια να είναι, ως συνήθως, κάπου στη μέση και το τραγούδι να είναι προϊόν συνεργασίας τους που είναι αδύνατο να διαχωρισθεί στα εξ ων συνετέθη. Σήμερα πάντως επίσημα το "τρελέ τσιγγάνε" θεωρείται σύνθεση της Γεωργακοπούλου, ενώ στην ίδια ανήκει το 30% (!;)  των δικαιωμάτων από το "αγάπη που γινες...".  Δικά της επίσης και τα: "Φυσάει ο μπάτης", "Ποιος καημός τον βασανίζει" και άλλα. Σιγά σιγά της πιστώθηκαν συνολικά 46 συνθέσεις, αλλά  όπως φαίνεται και από το λινκ της αρχής, ακόμη και σήμερα υπάρχει δυσπιστία. Γιατί ο Τσιτσάνης είναι ο "δάσκαλος" και αυτή μια μεγάλη φωνή που απλώς φέρεται και  να έχει συνθέσει...

Άδικο μάλλον για την διαδρομή της Ιωάννας και ασύμβατο με όσα λίγα μπορούμε να ξέρουμε για αυτή. Μία σεμνή αυτοκαταστροφική πορεία που ποτέ δεν έδειξε ματαιόδοξες σκέψεις και ανάγκες υστεροφημίας. Κάθε άλλο, αλλά δεν έχει και μεγάλη σημασία να επεκταθώ. Σε κάθε περίπτωση το τραγούδι είναι ένα από τα διαμαντάκια του ρεμπέτικου.
(ο πίνακας είναι "ο έρως" του Γιάννη Τσαρούχη)

 Στίχοι: Ιωάννα Γεωργακοπούλου
Μουσική: Ιωάννα Γεωργακοπούλου
Πρώτη εκτέλεση: Ιωάννα Γεωργακοπούλου & Στελλάκης Περπινιάδης ( Ντουέτο )
Άλλες ερμηνείες: Ελευθερία Αρβανιτάκη

Τρελέ τσιγγάνε, για πού τραβάς
μέσα στη νύχτα μόνος πού πας
ο χωρισμός σου είναι καημός
μες στην καρδιά μου παντοτινός.

Τι φεύγεις μόνος και βιαστικός
σα να 'σουν ξένος περαστικός
σκλάβα σου μ΄ έχεις παντοτινά
πάρε κι εμένα στα μακρινά.

Τρελέ τσιγγάνε τι με κοιτάς
έρημη μόνη με παρατάς
πάμε τσιγγάνε, πριν την αυγή
θα 'ρθω μαζί σου και όπου βγει.

ακολουθεί και μία σύγχρονη εκτέλεση με την Ε. Αρβανιτάκη. Καλύτερος ήχος αλλά (ας με συγχωρέσει η συμπαθής μου Ελευθερία) οι φωνές δεν είναι συγκρίσιμες.