Σάββατο 19 Δεκεμβρίου 2009

δηλαδή σύντροφοι, απαγορεύονται τα "αρνητικά συναισθήματα" στους αγώνες σας;

όταν ανακαλύπτεις πως εκτός από τον ιμπεριαλισμό εχθρός είναι και η μοναξιά...

"μελαγχολική τουλίπα". Φωτογραφία του Andre Kertesz

Γαλλικής προέλευσης μάλλον το συνθηματάκι, με καταγωγή  πιθανότατα από το Μάη του '68. Παρ' ημίν γνώρισε δόξες τη δεκαετία του '80. Έκανε βασικά πανεπιστημιακή καριέρα και για ένα περίεργο λόγο πιστώθηκε στην αντιεξουσιαστική αριστερά. Μάλλον όμως ήταν απλά η εξωτερίκευση της αγωνίας ανθρώπων που ένιωσαν το εγώ τους να πνίγεται στο "εμείς" και διαπερνούσε οριζόντια όλους τους πολιτικούς χώρους (για να χρησιμοποιήσω την ορολογία της εποχής).
Προηγήθηκαν τα χρόνια της αποθέωσης του εμείς που έδινε λύσεις σε όλα. Η πολιτική και κοινωνική δράση ήταν το φάρμακο και για κάθε προσωπική νόσο. Ειδικά στις νεολαίες της αριστεράς κυριάρχησε το πρότυπο ενός   "επαναστάτη-αγωνιστή" άτρωτου από τέτοια ...μικροαστικά συναισθήματα. Η μοναξιά, η μελαγχολία, η ανασφάλεια, όλα αυτά τα κακώς  αποκαλούμενα αρνητικά συναισθήματα, είχαν θέση μόνο στα μικροαστικά σαλόνια των παραιτημένων. Ακόμη και οι απ' όλους αποδεκτές αναταράξεις που προκαλεί ο έρωτας έπρεπε να είναι ελεγχόμενες. Ο αγωνιστής   εκείνων των ημερών ζούσε ένα διαρκή επαναστατικό πριαπισμό.
Χτίστηκε έτσι αθόρυβα το πρότυπο ενός σύγχρονου Σταχάνοφ, που απαγορεύονταν να νιώθει μοναξιά ανάμεσα στο πλήθος  ή φόβο απέναντι σε αστυνομικούς και αύρες, αφού οι πολιτικοί του πρόγονοι αντιμετώπισαν με το χαμόγελο ακόμη και τα εκτελεστικά αποσπάσματα. Ο Έλληνας Σταχάνοφ  των '70ς έφτιαξε το προφίλ του σαν ένα κακότεχνο παζλ με εικόνες από κινήματα και επαναστάσεις του παρελθόντος. Πίστευε πως ζει και αυτός ιστορικές στιγμές (τρομάρα του!) και ότι η άτσαλη καθημερινότητά του θα στρώσει και αυτή με το σοσιαλισμό και  την αταξική κοινωνία-έτσι μπορούσε να συμφιλιωθεί με αυτή. Τηρουμένων των αναλογιών είναι μια εξίσου μεταφυσική πίστη με αυτή των χριστιανών για τη βασιλεία των ουρανών, που τους επέτρεπε να στέκουν αγέρωχοι απέναντι στα λιοντάρια. Όμως οι λεγάμενοι επέτρεψαν ακόμη και στον ιδρυτή της θρησκείας τους να έχει τις ανθρώπινες στιγμές του, ενώ ο Σταχάνοφ δεν μασούσε με κάτι τέτοια. 
Η γενιά  που φιλοτέχνησε το Σταχάνοφ των 70ς σήμερα ηγεμονεύει ιδεολογικά και κοινωνικά.  Είναι άνθρωποι σε όλα τα "πόστα", από τις ηγεσίες των κομμάτων μέχρι την τι-βι. Mε εξουσίες στα χέρια τους πλέον, έχοντας διαφορετικά από τότε πράγματα στο μυαλό τους, μερικά κιλά παραπάνω στις περιφέρειες, αλλά με το Σταχάνοφ στο DNA, φοβάμαι. Έτσι το φάντασμά του κάνει την εμφάνισή του συχνά πυκνά. Με θολή εικόνα , όπως κάθε φάντασμα που σέβεται τον εαυτό του, ασαφείς πλέον απόψεις, αλλά είναι εδώ. Για να μας πει, λόγου χάρη, πως η ανάμνηση του Πολυτεχνείου πρέπει να δημιουργεί εξεγερσιακή συνείδηση και όχι μελαγχολία και θλίψη. Ή ότι  τίποτε δεν έχει τελειώσει και ο αγώνας συνεχίζεται, παρόλο που είμαστε σίγουροι πως ακούσαμε το σφύριγμα της λήξης. 
Ξέρω ότι αγγίζω στις άκρες του το τεράστιο φιλοσοφικό (και όχι μόνο) θέμα της σχέσης λογικής και συναισθήματος και φυσικά είμαι λίγος να προσθέσω οτιδήποτε εδώ. Μερικές προσωπικές σκέψεις γράφω μονάχα. Σέβομαι λοιπόν απεριόριστα και θαυμάζω την στάση αυτού που  πήγε με το χαμόγελο στο εκτελεστικό απόσπασμα ή κάποιων που θυσίασαν προσωπικά αισθήματα και ανθρώπινες σχέσεις στους βωμούς των ιδεών τους, ανεξάρτητα με το ποιες ήταν αυτές. Τις θεωρώ όμως συμπεριφορές που δοκιμάζουν τα ανθρώπινα όρια και κατά συνέπεια δικαιολογημένες μόνο όταν οι καταστάσεις και η ιστορία μας δοκιμάζουν. Ακόμη και τότε όμως, δύσκολα κατανοώ περιπτώσεις σαν του Πλουμπίδη, που εκτελέστηκε με τη ρετσινιά του χαφιέ λέγοντας πως ίσως το κόμμα ξέρει κάτι παραπάνω από εμένα! Περισσότερο ακατανόητο είναι για μένα το ότι υμνήθηκε και υμνείται αυτή η απόκοσμη συμπεριφορά. Ο δικός μου ήρωας σε μια τέτοια περίπτωση θα έπρεπε να τα διαλύσει όλα.
 
Πολύ δύσκολη σε κάθε περίπτωση η ισορροπία των συναισθημάτων με τις λογικές σκέψεις. Μια καλή αρχή είναι ίσως να απορρίψουμε το διαχωρισμό τους σε "θετικά" και "αρνητικά". Πού κατατάσσει αλήθεια τη χαρά της ματαιοδοξίας, για παράδειγμα, αυτός ο διαχωρισμός; Τα συναισθήματά μας είναι σύνθετα συνήθως και όλα πολύτιμα για την ισορροπία μας. Η ζωή έχει να μας μάθει πολύ περισσότερα από τα βιβλία για το θέμα και νομίζω πως (με επώδυνο μάλλον τρόπο) διδάσκει πως όσο πιο ελεύθερα αφήνουμε τα αισθήματα μας τόσο καλύτερες πιθανότητες έχουμε ...    
Ο Nιόνιος των ημερών θα τραγουδήσει  για "τη λέξη και το γράμμα". Δημοσθένους λέξις για soundtrack 


14 σχόλια:

  1. Μια θέση την οποία ασπάζομαι (την έxει εκφράσει ο Jameson στο Πολιτικό Ασυνείδητο), είναι η εξής: το γεγονός ότι η ιστορία έχει νόημα δεν σημαίνει ότι έχει νόημα και η ατομική ανθρώπινη ζωή.
    Μια δεύτερη, την οποία έχει επίσης εκφράσει ο Jameson είναι ότι σε μια δίκαιη, χειραφετημένη κοινωνία, δεν θα μπορούσε φυσικά να πάψει να υπάρξει η απόρριψη, η απιστία, ο έρωτας χωρίς ανταπόκριση, ή η μοναξιά, η απώλεια αγαπημένων προσώπων. Μάλλον, με δεδομένη την σαφώς μεγαλύτερη συλλογική ευτυχία που θα προήγαγε μια τέτοια κοινωνία, θα βιωνόντουσαν με ακόμη μεγαλύτερη οξύτητα, σε ατομικό επίπεδο, οι όποιες αναπόφευκτες απογοητεύσεις της ζωής.

    Σημαντικό, εν ολίγοις, το θέμα που έπιασες σήμερα και άξιο κάποιων διευκρινιστικών στοχασμών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τι να γράψω τώρα καλώδιε;
    Πως είναι με διαφορά το καλύτερο δικό σου που έχω διαβάσει. Μόνο αυτό γιατί η κρίση μου είναι υποκειμενική αφού γράφεις καταπληκτικά για αγαπημένα θέματα και σκέψεις.
    Για πες μου χωρίς να πληγωθώ.
    Αυτόν τον Σταχάνοφ θα έπρεπε να τον ξέρω;
    Εσύ σε κάτι τέτοια βάζεις συνδέσμους.
    Άννα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ο Σταχάνοφ ήταν ένας ρώσος εργάτης (ανθρακωρύχος νομίζω) που πέτυχε εξαιρετική αύξηση της παραγωγικότητάς του και δημιουργησε ολόκληρο κίνημα που αποσκοπούσε σε όσο γίνεται μεγαλύτερη αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής. Το καλώδιο χρησιμοποιεί τη λέξη με την έννοια του απόλυτα αφοσιωμένου στο κόμμα αγωνιστή που υποτάσσει ολοκληρωτικά προσωπικές ανάγκες και αισθήματα στο καθήκον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αφιερωμένο εξαιρετικά στα καλώδια: http://throughtheloophole.blogspot.com/2009/12/blog-post_8025.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πολλές φορές μέσα από την κοινωνική προσφορά ξεχνάς το προσωπικό σου δράμα. Όμως δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο δυνατοί και δεν πρέπει να περιμένουμε πάντα ηρωικές συμπεριφορές, ούτε να βιαζόμαστε να καταδικάζουμε τις υπαναχωρήσεις. Έχουν γίνει πολλά ιστορικά λάθη- νομίζω ότι οφείλουμε να είμαστε ανθρώπινοι για να είμαστε σύντροφοι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. φίλε Αντώνη
    Ευχαριστώ για την αφιέρωση της ανάρτησης και κυρίως για το περιεχόμενο της που μαζί με το πρώτο σου σχόλιο με οδηγούν σε νέους δρόμους και σκέψεις για ένα θέμα που με απασχολεί καιρό.
    Βέβαια δείχνει τεράστιο και θάθελα να προχωρήσουμε όχι μόνο σε "διευκρινιστικούς στοχασμούς" αλλά σε μια διαρκή συζήτηση.
    Έχει τόσες μα τόσες πλευρές άλλωστε...
    Σ' αυτή την ανάρτηση ασχολήθηκα κυρίως με την εξορία συναισθημάτων και προσωπικών διαδρομών σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
    Έχει ενδιαφέρον πως αυτή η αυθαίρετη θεωρητικά επιλογή έγινε αθόρυβα και χωρίς εξηγήσεις από όλες τις νεολαίες της αριστεράς, με μόνη εξαίρεση ίσως το Ρήγα Φεραίο.

    @΄Νοσφεράτο και @ Άννα σας ευχαριστώ!
    Άννα η απάντηση της Κλέας (πολλά ευχαριστώ και πάλι!), είναι πλήρης. Εγώ πρόσθεσα απλά ένα σύνδεσμο για το Σταχάνοφ στην πρώτη αναφορά του ονόματος. Δεν είναι ακριβώς αυτό που θα ήθελα, αλλά δεν υπάρχει και καταλληλότερος από το Ριζοσπάστη για να μιλήσει για το Σταχάνοφ.

    @ Θεία Θ ευχαριστώ για την επίσκεψη και τις σκέψεις που προσθέτεις. Συμφωνώ (όπως είδες) με την τελευταία σου πρόταση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Υπερβολές που λίγο πολύ όλοι τις ζήσαμε εκείνα τα χρόνια και μετανιώσαμε γι αυτές. Όμως πραγματώθηκαν μέσα στο κλίμα μιας γενικής υπερβολής και δεν πρέπει να τους δίνουμε και μεγάλη σημασία. Εμένα με ενοχλούν περισσότερο οι έντονες αντιδικίες και η αδυναμία συνεννόησης ανάμεσα στους αριστερούς που υπήρχαν και τότε και υπάρχουν και σήμερα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τελικά όντως πρέπει να είμαι παλιός.. άσε δεν θα το πω.Επί δύο μέρες κοιτούσα την φωτογραφία και έλεγα τι λέει ο άνθρωπος.Μόλις πριν λίγο είδα την
    μαραμένη τουλίπα.Μάλλον θλιμμένη τουλίπα.
    Τελικά όλοι χρειάζονται έναν Σταχάνοφ.
    Αγωνιστήτε εσείς να δοξαστούμε εμείς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. @ τίκτο
    και εγώ παλιός είμαι. δεν λέει να μας παίρνει από κάτω γι αυτό...
    ο παλιός είναι αλλιώς εξάλλου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. @ Τάνια
    συμφωνώ για το κλίμα της γενικής υπερβολής αλλά θα διαφωνήσω στο πόσο σημασία πρέπει να δίνουμε.
    "φάγανε" κόσμο και κοσμάκη αυτές οι υπερβολές. αφού τα έχεις ζήσει, όπως λες, θα ξέρεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Καλημέρα. (για τον εαυτό μου θα προτιμήσω το καληνύχτα)
    Είναι μια πολύ ωραία ανάρτηση που θίγει ένα θέμα ταμπού, την προβληματική σχέση της ελληνικής αριστεράς, θεωρητικά και πρακτικά, με τα συναισθήματα. Νομίζω πως πολύ απλά όλα υποτάχθηκαν σε σκοπιμότητες. Ήρωες όταν αυτό χρειάζεται και υπερβολικά ευαίσθητοι σε άλλες χρονικές περιόδους.
    Για παράδειγμα η σκληρή και άκαμπτη αριστερά του εμφυλίου, τα επόμενα χρόνια με τη μορφή της ΕΔΑ θα δουλέψει κυρίως με το συναίσθημα του λαού. Δηλαδή θα μιλά για τις διώξεις, τις εκτελέσεις και το "νέο" κράτος που δημιουργείται με τρόπους που προκαλούν αισθήματα συμπάθειας. Η πολιτική ήταν σε δεύτερο επίπεδο.
    Πάνος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Μου άρεσε και το κείμενο αλλά πιο πολύ μου άρεσε που το συνοδεύει μια θαυμάσια φωτογραφία ενός δασκάλου του είδους.
    Κάποιος που ενδιαφέρεται μπορεί να δει περισσότερα εδώ :http://www.photomind.gr/forum/showthread.php?t=89

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. @ Πάνο
    Την ενδιαφέρουσα παρατήρησή σου (για τη συμπεριφορά της αριστεράς μετά τον εμφύλιο)λίγο έλειψε να τη βάλω και στην ανάρτηση. Την είχα δει πρώτη φορά σε κείμενο του Μαργαρίτη και με είχε εντυπωσιάσει.

    @ Ανώνυμε/η
    Ευχαριστώ για το λινκ που τονίζει και τη δικιά μου παράλειψη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή